Rektorzy apeluja o walke z nieetycznymi praktykami w nauce

Nic nie zwalnia badaczy i organizacji reprezentujących środowiska naukowe z troski o przestrzeganie fundamentalnych zasad etycznych w prowadzeniu badań i publikowaniu ich efektów – napisano w stanowisku Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP). fot. MikeDotta / / shutterstock „Z głębokim niepokojem obserwujemy rozwój zjawiska tzw. paper mills – zorganizowanych systemów umożliwiających manipulację danymi naukowymi oraz masową produkcję nierzetelnych publikacji. Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich stanowczo potępia wszelkie praktyki naruszające integralność badań naukowych i podważające zaufanie do nauki” – czytamy w dokumencie KRASP w sprawie przestrzegania zasad etyki w badaniach naukowych i upowszechniania ich wyników. Jego autorzy podkreślili, że „nic nie zwalnia badaczy i organizacji reprezentujących środowiska naukowe z troski o przestrzeganie fundamentalnych zasad etycznych w prowadzeniu badań i publikowaniu ich efektów ” . W stanowisku zaznaczono, że ostatnio pojawia się wiele niepokojących zjawisk, „które nakazują w sposób zasadniczy przeciwstawić się przypadkom naruszenia norm etycznych w nauce ” . Nieetyczne praktyki w nauce – KRASP apeluje o pilną reakcję i wprowadzenie nowych zasad ewaluacji Niepokój KRASP budzą m.in. tzw. papiernie (z ang. paper mills, czyli fabryki artykułów naukowych), czasopisma drapieżne, zatrudnianie zagranicznych pracowników z dużą liczbą publikacji bez analizy ich rzeczywistego dorobku albo nieetyczne praktyki zapewniania sobie wysokiego poziomu cytowania. Zdaniem rektorów te „niegodne praktyki wymagają pilnej reakcji ze strony środowiska naukowego ” . „Apelujemy do uczelni, ażeby działające w tych jednostkach komisje, rzecznicy ds. wartości akademickich, podjęli postępowania - zgodnie z zapisami Kodeksu Dobre praktyki w szkołach wyższych i Kodeksu Etyki Pracownika Naukowego - mające na celu ocenę tego typu nietycznych działań” – napisano w stanowisku. Jego autorzy zauważyli, że konieczne jest podjęcie nie tylko kolejnej dyskusji, ale konkretnych działań, zwłaszcza w rzeczywistości „naznaczonej przez wpływ na badania naukowe sztucznej inteligencji (AI) ” . KRASP zaapelowała również do ministra nauki i szkolnictwa wyższego o pilne opracowanie i wprowadzenie nowych zasad ewaluacji i wyraziła nadzieję, że nowe zapisy, „jeśli nie wykluczą, to przynajmniej ograniczą do minimum nieetyczne praktyki w ocenie dyscyplin naukowych ” . Rektorzy przypomnieli, że wielokrotnie sygnalizowali, że dotychczasowe zasady „skłaniają do działań patologicznych ” . Prezydium KRASP omawia działania mające na celu eliminowanie nierzetelnych praktyk publikacyjnych i badawczych Działania zmierzające do zachowania wysokich standardów w nauce, eliminowania nierzetelnych praktyk publikacyjnych i badawczych oraz skłaniających do nich zasad ewaluacji Prezydium KRASP omawaiło na posiedzeniu 30 stycznia. Drapieżne czasopisma są nastawione na zysk, żądają bardzo wysokich opłat za publikację artykułów i nie dbają o rzetelne procedury recenzenckie. Proces recenzji pracy naukowej w takim magazynie trwa zwykle kilka dni, podczas gdy w renomowanych czasopismach naukowych od złożenia artykułu do jego ukazania się mija niekiedy ponad rok. Tak długi czas wynika z ogromnej liczby nadsyłanych do wydawnictw artykułów i niewielkiego grona ekspertów gotowych je recenzować. Rzetelni recenzenci nie dopuszczają do publikowania treści pseudonaukowych, sprzecznych z zasadami prawdziwości i użyteczności nauki. Czasopisma drapieżne o to nie dbają. Fabryki artykułów naukowych, czyli tzw. papiernie (ang. paper mills) to grupy osób i firmy, które tworzą publikacje na żądanie na podstawie sfałszowanych i zmanipulowanych danych oraz plagiatów cudzych prac. Niektórzy badacze stosują takie praktyki, by zwiększyć liczbę swoich publikacji i cytowań. Papiernie za opłatą „produkują” artykuły i oferują dopisywanie ich współautorów.(PAP) abu/ agt/ Źródło: PAP