Waza sie losy drapaczy chmur

Pod koniec września firma GIS-Expert zaktualizowała mapę 3D „Warszawa przyszłości. Jak będzie wyglądać centrum miasta?” pozwalającą z lotu ptaka penetrować model śródmieścia stolicy. Obiekty w budowie oznaczono kolorem zielonym, planowane – żółtym a zarzucone projekty – czerwonym. – Postanowiliśmy pokazać, które inwestycje mają szanse na realizację, a które zostały zarzucone. Zmiany w podejściu do pracy zdalnej spowodowały, że część projektów biurowych została wstrzymana. Status wielu jest trudny do określenia, a informacje o nich w ogólnodostępnych źródłach są szczątkowe – mówi Łukasz Prażmo, prezes GIS-Expert. Według Pawła Skałby, starszego partnera i dyrektora działu powierzchni biurowych w firmie doradczej Colliers, w wielu przypadkach granica pomiędzy budynkami w planach a projektami zarzuconymi jest bardzo płynna. – Projekty będące w planach mogą mieć taki status nawet przez najbliższe trzy lata, bo inwestorzy wstrzymują się z decyzjami z powodu niedostępności finansowania, zbyt wysokich kosztów budowy czy niesprzyjającego momentu cyklu rynkowego. Teraz budują ci, którzy już zaczęli i mają pomysł na komercjalizację – mówi Paweł Skałba. Jego zdaniem najszybciej zmienią status obiekty planowane przez dużych deweloperów, którzy mają doświadczenie w budowaniu wież i ich komercjalizacji. – Pamiętajmy, że część projektów pokazanych na mapie nie ma jeszcze pozwoleń na budowę, nie opracowano żadnej dokumentacji – mówi Paweł Skałba. Jako najbardziej zaawansowane wymienia będące obecnie w budowie The Bridge, którego deweloperem jest Ghelamco, Syliner 2 Karimpolu oraz Upper One firmy Strabag. Zrealizowany zostanie też drugi etap inwestycji Studio Skanska oraz projekt Office House firm z Grupy Echo Investment i AFI Europe. W trakcie budowy jest też The Vibe (Ghelamco) mający osiągnąć 95 m wysokości, niewidoczny na mapie, bo schowany za kompleksem The Warsaw Hub. – Pod koniec 2024 r. albo na początku 2025 r. będzie oddany do użytkowania biurowiec The Form firmy Lincoln. Nie jest to wieża, ale wzbogaci stołeczny rynek o niemal 24 tys. m kw. powierzchni biurowej. To właśnie ten budynek wybraliśmy na nową siedzibę Colliers w Warszawie – mówi Paweł Skałba. Na rynku biurowym w Warszawie jeszcze przez trzy lata może być luka podażowa. W pierwszym półroczu 2024 r. do użytku zostało oddane 63 tys. m kw. nowej powierzchni biurowej. Rok wcześniej było to zaledwie 18,7 tys. m kw., najmniej od 25 lat. Zdaniem eksperta rozpoczynający budowę mogą zyskać, bo na rynku będzie brakować nowych biur na wynajem. Według Michała Różyckiego, dyrektora pionu nieruchomości gruntowych w firmie Greenfields, schłodzenie na rynku nieruchomości biurowych zadecydowało też, że część obiektów jest konwertowana na mieszkaniowe. I to nie tylko poprzez wyburzenie i budowę od podstaw, jak w przypadku inwestycji Archicomu na Służewcu, ale również na etapie projektu. – Przykładem może być, oznaczony jako zarzucony, 120-metrowy biurowiec Libero przy ulicy Burakowskiej [obok wieżowca Forest HB Reavis, niewidoczny na mapie w tym ujęciu - red.]. Jego inwestor, Green Property Group, stara się w ramach przepisów lex deweloper o zmianę funkcji na mieszkaniową przy zmniejszonej wysokości – mówi Michał Różycki. Paweł Skałba twierdzi, że o zmianie funkcji na mieszkaniową myślą też inwestorzy wieżowca Roma, czyli BBI wraz z Archidiecezją Warszawską. Nie spodziewa się natomiast zmiany funkcji Warsaw One przy rondzie ONZ, choć biurowa spółka Skanskiej, która go wybuduje, ostatnio zapowiadała wykorzystanie niektórych swoich gruntów na inwestycje mieszkaniowe. Zdaniem eksperta wieżowiec powstanie nie wcześniej niż około 2030 r. Funkcję mieszkaniową mają też Wola Tower budowany przez Asbud oraz planowany przez Grupę LRC i G City apartamentowiec Skyreach. Wśród wszystkich oznaczonych na mapie na czerwono obiektów znajdują się takie, o których na pewno wiadomo, że nie powstaną. Na przykład w 2018 r. PB informował o projekcie Implant , na miejscu którego Cavatina, nowy właściciel gruntu, planuje dziś wielofunkcyjny kompleks łączący mieszkania, biura, handel i usługi . Jeszcze za wcześnie, by przesądzać, czy w projekcie Cavatiny znajdzie się ponad 100-metrowa wieża, jak na pierwszych wizualizacjach. Do projektów zarzuconych, które kiedyś jeszcze mogą powrócić, Paweł Skałba zalicza ponad 180-metrowy wieżowiec Kaskada PHN Tower, planowany między aleją Jana Pawła II, Śliską i Sienną. Budowa miała się rozpocząć w 2013 r. – PHN ma nowe władze, które sygnalizują duże plany inwestycyjne, choć pewnie chodzi o inne projekty, a Kaskada to raczej odległa przyszłość – mówi Paweł Skałba. W bliżej nieokreślonej przyszłości może też, jego zdaniem, ruszyć budowa biurowców w miejscu Teatru Żydowskiego (Ghelamco) i Wola Tower (nieznany inwestor), oznaczonych jako planowane. Wskazują na to: mało zaawansowany proces gromadzenia dokumentacji, niesprzyjająca sytuacja rynkowa i trudności z uzyskaniem finansowania. zasoby: 6,26 mln m kw. wskaźnik pustostanów: 10,9 proc. średnie czynsze wywoławcze: strefy centralne: 19-27,5 EUR/m kw./mies. strefy poza centrum: 12,5-18 EUR/m kw./mies.