Trump wstrzymuje pomoc. Organizacje pozarzadowe tumacza w jakiej sa teraz sytuacji

Prezydent USA podpisał 20 stycznia rozporządzenie zawieszające wypłatę środków z programów amerykańskiej pomocy zagranicznej na 90 dni. Dokument Reevaluating and Realigning United States Foreign Aid wstrzymał dotychczasowe zobowiązania finansowe Stanów Zjednoczonych za granicą, w tym m.in. dotyczące grantów dla polskich organizacji. Wyjątkiem od decyzji Trumpa są podmioty organizujące "nadzwyczajną pomoc humanitarną". Przez trzy miesiące amerykańscy urzędnicy mają sprawdzać, czy pomoc zagraniczna jest "zgodna z amerykańskimi interesami". Zdaniem Białego Domu "w wielu przypadkach" wydane środki są "sprzeczne z amerykańskimi wartościami". Natomiast w komunikacie opublikowanym 3 lutego administracja Trumpa stwierdziła, że "przekazywano ogromne sumy na niedorzeczne projekty". Jako przykład podano m.in. przekazanie 2,5 mln dol. na pojazdy elektryczne dla Wietnamu albo 47 tys. dol. na "transgenderową operę" w Kolumbii. Dalsza część artykułu pod materiałem wideo Zamrożone granty z USA do Polski Sprawdziliśmy część grantów, jakie otrzymały polskie organizacje na lata fiskalne 2020-2025. Mowa o środkach przyznanych przez Departamentu Stanu oraz rządową agencję United States Agency for International Development (USAID). Elon Musk, który stoi za powołanym przez Trumpa Departamentem Wydajności Rządu (DOGE) zapowiedział w poniedziałek, że doprowadzi do zamknięcia USAID, uznając agencję za "organizację kryminalną". Usunięto już stronę internetową tej agencji, która w 2024 r. wydała na całym świecie ponad 44 mld dol. W tym roku jej budżet miał sięgać 22,5 mld dol. (0,2 proc. budżetu federalnego). Skorzystaliśmy z bazy danych USAspending.gov, która zdaniem ambasady USA w Warszawie jest "oficjalnym i otwartym źródłem informacji o wydatkach federalnych USA, w tym informacji o nagrodach rządu federalnego USA, takich jak kontrakty, dotacje i pożyczki". Nie wszystkie dane są jednak dostępne. Część beneficjentów grantów zanonimizowano, innych zaklasyfikowano w jednym worku "zagranicznych laureatów" z dotacjami o wielkości od miliona do 6,4 mln dolarów m.in. na "umacnianie społeczeństwa obywatelskiego". Jedną z instytucji, której wstrzymano finansowanie, jest Instytut Reportażu, o czym poinformował na Facebooku reportażysta i pisarz Mariusz Szczygieł. "Instytut Reportażu był operatorem grantów, pieniądze (od 70 do 90 tys. zł na jedną redakcję plus budżet szkoleniowy) pochodziły z USAID i były finansowane przez amerykański Kongres. Słowo 'były' nagle stało się bardzo uprawnione". O blokadzie środków poinformowały także "Krytyka Polityczna" prowadzona przez Stowarzyszenie im. Stanisława Brzozowskiego (wcześniej, bo w latach 2020-22 przyznano i zrealizowano grant w wysokości 17 tys. dol.) i Tour de KonstytucjaPL. Organizacji, którym zamrożono wsparcie, jest więcej. - Dostaliśmy list z informacją o wstrzymaniu środków. Chcieliśmy przeprowadzić szkolenie dla dziennikarzy z lokalnych redakcji , żeby bardziej zainteresowali się sprawami międzynarodowymi, ale wydarzenie zawiesiliśmy. Czekamy na decyzję urzędników i liczymy, że środki zostaną odblokowane. Jesteśmy jednak w komfortowej sytuacji, bo mamy innych wspierających nas partnerów, ale część innych podmiotów może mieć spore problemy z działalnością - tłumaczy w rozmowie z money.pl Laurynas Vaičiūnas, prezes Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu. Tej instytucji we wrześniu 2023 r. przyznano grant w wysokości 80 tys. dol. (ponad 325 tys. zł) na szkolenie polskich dziennikarzy w związku z jakością "relacjonowania kwestii związanych z sytuacją Ukraińców, w tym powrotu uchodźców i odbudowy ich kraju" - czytamy w opisie projektu, który ma trwać do 30 maja. Na liście nie brakuje organizacji, prowadzących programy wspierające Ukraińców. - Otrzymaliśmy z ambasady list z informacją o wstrzymaniu wsparcia i natychmiastowym zamrożeniu wszelkich działań w projekcie "Impuls. Szkolny Warsztat Zmian" - mówi nam Agata Łuczyńska, prezeska Fundacji Szkoła z Klasą. - We wrześniu ubiegłego roku fundacji przyznano na projekt 137,5 tys. dol. (ok. 560 tys. zł). Program ma funkcjonować do 31 maja 2027 r. Wspieramy 20 szkół i 40 nauczycieli z całego kraju, dzięki czemu te placówki mogą realizować lokalne projekty społeczne ze swoimi uczniami. Są to szkoły branżowe i techniczne, gdzie uczęszczają dzieci z Ukrainy. Uczniowie pracują nad projektami w zespołach międzykulturowych, ucząc się współpracy i integrując poprzez wspólne działanie - tłumaczy. Podjęliśmy decyzję, że mimo wstrzymania środków z USA nie przerwiemy programu w tym roku szkolnym , będziemy go finansować z innych źródeł. Głęboko wierzymy w sens działań i czujemy moralny obowiązek wobec nauczycieli i uczniów, żeby dalej ich wspierać - deklaruje Łuczyńska. Problemy finansowe na horyzoncie? O misji oraz kontynuowaniu działań mówi też dr Jędrzej Witkowski z Fundacji Centrum Edukacji Obywatelskiej, które otrzymało 99,5 tys. dol. (ok. 404 tys. zł) "na pokrycie kosztów organizacji dziewięciodniowej akademii obywatelskiej dla uczniów szkół średnich". Projekt miał zakończyć się do 24 lutego. Natomiast do końca czerwca przyznano kolejny grant w wysokości 77,2 tys. dol. (ok. 314 tys. zł) na program "szkoła demokracji dla przedstawicieli samorządów uczniowskich w polskich szkołach". - Dostaliśmy informację, że nasz grant również został zawieszony. Wszystkie koszty poniesione od 24 stycznia nie mogą być sfinansowane ze środków amerykańskich, mimo że informację dostaliśmy dopiero 31 stycznia. Pierwszy grant został zrealizowany, ale drugi ma potrwać do końca roku szkolnego. Mamy zobowiązania wobec szkół i liczymy, że uda się projekt doprowadzić do końca - zaznacza dr Witkowski w rozmowie z money.pl. Zdaniem prezesa fundacji "anulowanie grantu wiązałoby się z dużymi problemami finansowymi dla nas jako organizacji". - Prowadzimy 20 innych projektów z różnych grantów, nie tylko z Departamentu Stanu, i znalezienie pieniędzy z innych źródeł na trwające już działanie byłoby prawie niemożliwe. Trzymaliśmy kciuki, żeby nic złego się nie wydarzyło. Stara dobra zasada mówi, że umów należy dotrzymywać i tego oczekujemy od wszystkich naszych partnerów oraz sponsorów. My wywiązujemy się z zobowiązań - tłumaczy nasz rozmówca. W innej sytuacji znajduje się Fundacja Kulawa Warszawa, która zdążyła wykorzystać przydzielone jej środki. W 2023 r. organizacji przyznano grant w wysokości 75 tys. dol. (ok. 305 tys. zł.) na program kończący się 28 lutego tego roku. Chodziło o przeprowadzenie autorskiego projektu teatralnego - warsztatów i finałowego spektaklu z polską młodzieżą z niepełnosprawnościami. Obecnie jesteśmy na etapie rozliczeń, dlatego zawieszenie pomocy zagranicznej przez USA nie miało wpływu na nasz projekt. Jednakże jest to sytuacja, która wpłynęła na wiele organizacji i zadziało się to bez ostrzeżenia. Nie wyobrażam sobie, jak nasza fundacja mogłaby sobie z tym poradzić, gdybyśmy byli w środku projektu - ocenia Izabela Sopalska-Rybak, prezeska Kulawej Warszawy. Decyzja Trumpa nie wpłynęła również na znajdującą się na liście Fundację Wspomagania Wsi. Taką przynajmniej wiedzą dysponują władze tej organizacji. Według oficjalnych danych Departament Stanu przyznał jej grant w wysokości 84 tys. dol. (ok. 341 tys. zł) na "pokrycie kosztów organizacji warsztatów liderskich i mentoringu dla 24 uczestników". Program trwa od 30 września 2024 r. do 30 grudnia 2026 r. Wcześniej przyznano też ok. 19 tys. dol. (ok. 77 tys. zł) na organizację projektu "budowanie wspierających społeczności dla osób LGBT+ na obszarach wiejskich". Ponadto fundacja organizuje konkurs dla młodzieży "I know America" razem z Ośrodkiem Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Ambasadą Stanów Zjednoczonych Ameryki. - Nie mamy jakichkolwiek informacji na temat wstrzymania pierwszego grantu (który dotyczy okresu aż do końca 2025 roku - przyp. red.). Natomiast co do drugiego, to działania, zgodnie z planem, zostały całkowicie zrealizowane do końca 2024 r. W ostatnich latach wsparcie ze środków publicznych z USA, za pośrednictwem ambasady USA, stanowi niewielki ułamek naszego budżetu - podkreśla Justyna Duriasz-Bułhak, członkini zarządu. 40 tys. dol. (ok. 162 tys. zł) przyznano też Stowarzyszeniu Demagog. Projekt tej organizacji ma na celu przygotowanie młodzieży do świadomego uczestnictwa w procesach demokratycznych, takich jak wybory prezydenckie. Zakłada on realizację 48 warsztatów w sześciu American Corners (placówki informacyjno-biblioteczne pod patronatem Departamentu Stanu) w Gdańsku, Łodzi, Katowicach, Lublinie, Radomiu i we Wrocławiu. Każdy warsztat zakłada m.in. organizację dwóch 90-minutowych spotkań z młodzieżą, która poznaje techniki fact-checkingu. Jak się nieoficjalnie dowiedzieliśmy - jeśli dojdzie do zamrożenia środków, to projekt zostanie wstrzymany. Na ten moment Demagog nie otrzymał jeszcze informacji, co dalej z projektem. USAID zapewniło money.pl w mailu wysłanym w piątek 31 stycznia, że "sprawnie przetwarzane są wnioski" dotyczące wyjątków związanych ze wstrzymaniem finansowania zgodnie z rozporządzeniem wykonawczym prezydenta. Nie podkreślono jednak, o jakie dokładnie projekty chodzi. Zaznaczono jedynie, że "kilka pilnych wniosków zostało zatwierdzonych w ciągu kilku godzin". Być może oznacza to, że część polskich instytucji nadal jest uprawniona do korzystania z amerykańskich środków. Dodano, że decyzją sekretarza stanu "organizatorzy ratujących życie programów pomocy humanitarnej powinni kontynuować lub wznowić pracę". Koniec z programami wspierającymi równość i różnorodność? Pomoc finansowa dla podmiotów wspierających środowiska LGBT była istotnym punktem kadencji Joe Bidena. W przeszłości przekazano tysiące dolarów na rzecz zrealizowanych już programów, np. w ramach Stowarzyszenia na rzecz osób LGBT Tolerado, Federacji Znaki Równości lub My, rodzice – Stowarzyszenie matek, ojców i sojuszników osób LGBTQIA. Jednak za prezydentury Donalda Trumpa wsparcie środowisk LGBT może być wykluczone. Jeden z polskich podmiotów, który chce zachować anonimowość, otrzymał pismo informujące, że "wszystkie biura, urzędy, placówki i misje Departamentu Stanu USA zostały poinstruowane, aby podjąć natychmiastowe kroki w celu zakończenia programów, których wyraźnym celem jest promowanie 'różnorodności, równości i integracji' (DEI)". W minionych latach dolary przyznawano też instytucjom zajmującym się pielęgnacją kultury i pamięci o społeczności żydowskiej, np. Muzeum Historii Żydów Polskich Polin. Granty trafiały też do instytucji kultury, głównie związanych z filmem – np. Stowarzyszenia Nowe Horyzonty organizującego znany w całej Europie American Film Festival. W latach 2020-2024 przyznano szereg grantów na ponad 256 tys. dol. (ok. 1 mln zł) Łaźni - Radomskiemu Klubowi Środowisk Twórczych i Galerii. Środki pomocowe przyznawano także za pierwszej kadencji Donalda Trumpa. Fundusze dla Polskiej Akcji Humanitarnej sięgnęły wówczas 747 tys. dol., a polska fundacja feministyczna Feminoteka otrzymała wsparcie w wysokości 25 tys. dol. (w latach 2018-2020). Także Fundacja Marcina Gortata dostała granty w wysokości ok. 18 tys. dol. na organizację Marcin Gortat Camp dla dzieci i młodzieży oraz podróż zwycięzców turnieju do USA. Granty z USA. Jakie organizacje i na co dostawały pieniądze Poniżej prezentujemy listę wybranych organizacji, którym w ciągu kilku ostatnich lat przyznano granty na projekty już zakończone lub trwające (przy każdym z nich podajemy terminy, w jakich są lub były realizowane). Nazwy projektów pochodzą z opisów z rządowej bazy USAspending.gov. Podkreślmy, że spora część z nich zakończyła już swoje programy, na które dostała wsparcie, w związku z tym decyzja Donalda Trumpa o wstrzymaniu pomocy na 90 dni nie wpłynie na ich działalność. Fundacja Kulawa Warszawa (75 tys. dol.) . Autorski projekt teatralny – warsztaty i spektakl finałowy z polską młodzieżą z niepełnosprawnościami. Wrzesień 2023 – luty 2025; Stowarzyszenie na rzecz osób LGBT Tolerado (49,7 tys. dol.) . M.in. organizacja VI Kongresu Miast Maszerujących. Wrzesień 2023 – październik 2024; Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę (48,5 tys. dol.) . LGBT Plus Me: wzmacnianie polskiej młodzieży jako sojuszników LGBT+. Wrzesień 2023 – listopad 2024; Federacja Znaki Równości (30 tys. dol.) . Wzmocnienie pozycji członków społeczności LGBTQI+ wchodzących na rynek pracy. Zwiększenie szans na zatrudnienie, organizowanie targów pracy i wydarzeń networkingowych z firmami. Organizowanie szkoleń na temat różnorodności i integracji. Promowanie certyfikatu DEI. Wrzesień 2023-2024; Fundacja Herstory (20 tys. + 19,7 tys. dol.) . Budowanie potencjału aktywistów i usługodawców pracujących ze społecznością LGBTQI+ w Polsce poprzez programy edukacyjne, warsztaty, sesje mentorskie dla terapeutów, personelu medycznego edukatorów. Dodatkowo projekt edukacyjny Rainbow Empowerment; My, rodzice – Stowarzyszenie matek i ojców sojuszników osób LGBTQIA (16,5 tys. dol.) . Projekt dot. różnorodności w rodzinie. Wrzesień 2021 - lipiec 2022 Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego (17,8 tys. dol.) . Wsparcie projektu prawa osób LGBTI w praktyce – szkolenia dla prawników. Wrzesień 2021 - grudzień 2022; Kampania Przeciw Homofobii (14,9 tys. dol.) . Warsztaty korporacyjne sojuszników LGBTQIA. Lipiec 2022 - październik 2023; Fundacja Wspomagania Wsi (84,1 tys. + 18,9 tys. dol.) . Organizacja warsztatów liderskich i mentoringu dla 24 uczestników oraz budowanie wspierających społeczności dla osób LGBT+ na obszarach wiejskich. Wrzesień 2024 - grudzień 2026; Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego we Wrocławiu (80 tys. + 35,8 tys. dol.) . Prowadzenie szkoleń i wspieranie rozwoju treści przez polskich dziennikarzy w celu poprawy jakości relacjonowania kwestii związanych z sytuacją Ukraińców, w tym powrotu uchodźców i odbudowy ich kraju (trwa do maja 2025). Ponadto: organizowanie szkoleń i warsztatów skoncentrowanych na programie priorytetowym "wzmacnianie demokracji", koncentrujących się na wzmacnianiu umiejętności medialnych praktyków i konsumentów mediów oraz zdolności do wykrywania/zwalczania dezinformacji. Wrzesień 2024 - grudzień 2025; Fundacja im. Kazimierza Pułaskiego (74,8 tys. dol.) . Budowanie potencjału i zdolności kształtowania polityki międzynarodowego centrum zwycięstwa Ukrainy oraz wspieranie ukraińskich działaczy społeczeństwa obywatelskiego z siedzibą w Polsce. Czerwiec 2022 – czerwiec 2023; Stowarzyszenie Demagog (40 tys. dol.) . Całoroczny program dotyczący umiejętności korzystania z mediów/sprawdzania faktów. Wrzesień 2024 - czerwiec 2025; Europejska Fundacja Kosmiczna (40 tys. dol.) . Częściowe koszty projektu Artemis Day będącego częścią edycji European Rover Challenge 2023 Inspiration Zone. Kwiecień 2023 - grudzień 2025; Fundacja New Space (39,8 tys. dol.) . Organizacja programu Splot Artemis Generation. Celem projektu jest zaangażowanie młodych entuzjastów eksploracji kosmosu. Sierpień 2024 - sierpień 2025; Fundacja Pro Futuro (20 tys. dol.) . Program edukacyjny dla ukraińskich uchodźców: pracuj w swojej dziedzinie. Wrzesień 2023 - styczeń 2024; Fundacja Owiro (20 tys. dol.) . Pokrycie kosztów projektu: Pomoc psychologiczna dla społeczności niesłyszących w Polsce. Sierpień 2023 - grudzień 2024; BoMiasto (17 tys. dol.) . Częściowe koszty związane z projektem: Śląsk - region węglowy w transformacji – integracyjny dialog na rzecz przejścia na czyste źródła energii. Sierpień 2021 - sierpień 2022; Park Narodowy Gór Stołowych (14 tys. dol.) . Organizacja corocznej konferencji dot. wpływu człowieka na środowisko naturalne. Sierpień - październik 2023; Fundacja Galicia Jewish Heritage Institute (150 tys. dol.) . Na wsparcie trzyletniego projektu edukacyjnego: Edukacja, pamięć, działanie. Budowanie sieci nauczycieli i edukatorów w całej Polsce. Wrzesień 2024 - czerwiec 2027; Muzeum Historii Żydów Polskich Polin (60,3 tys. dol.) . Rekrutacja i podróż 12 nauczycieli uczestniczących w programie szkoleniowym dla nauczycieli holokaustu w USA w latach 2020-2021. Program przedłużany. Marzec 2020 - grudzień 2026; Fundacja Zapomniane (20 tys. dol.) . Przyszłość naszej przeszłości. Przywrócenie zapomnianego dziedzictwa polskich Żydów. Wrzesień 2023 - maj 2024; Fundacja Szkoła z Klasą (137,5 tys. dol.) . Młodzież projektuje dla społeczeństwa ("Impuls. Szkolny Warsztat Zmian"). Wrzesień 2024 - maj 2027; Fundacja Centrum Edukacji Obywatelskiej (ok. 177 tys. dol.). Organizacja 9-dniowej akademii obywatelskiej 2023 dla uczniów szkół średnich (marzec 2023-luty 2025) oraz na pokrycie kosztów programu Szkoła Demokracji dla przedstawicieli samorządów uczniowskich w polskich szkołach (sierpień 2024-czerwiec 2025); Kraków miastem startupów (18,1 tys. dol.) . Organizacja 2 hackatonów. Wrzesień 2024 - styczeń 2025; Łaźnia - Radomski Klub Środowisk Twórczych i Galeria (granty na ok. 256 tys. dol) . M.in. Akademia Kobiet Przedsiębiorczych - Polska 2022; Stowarzyszenie Nowe Horyzonty (35 tys. dol.). Wsparcie American Film Festival. Sierpień 2023 - styczeń 2026; Fundacja "Tygodnika Powszechnego" (10 tys. dol.) . Organizacja "Lekcji czytania" w projekcie literatura amerykańska. Czerwiec 2022 - marzec 2023; Helsińska Fundacja Praw Człowieka (9,2 tys. dol.) . Dokumenty Stanów: pokaz amerykańskich filmów dokumentalnych o prawach człowieka na 24. MFF Watch Docs. Sierpień - grudzień 2024; Miejska Biblioteka Publiczna im. Jana Pawła II w Opolu (3 tys. dol.) . Programy i warsztaty dotyczące kultury, społeczeństwa i nauki amerykańskiej oraz zakup książek i płyt DVD w programie America @ Your Library. Wrzesień 2024 - grudzień 2025). Piotr Bera, dziennikarz money.pl