Tak wyglada front walki z WIBOR-em. Kancelarie sieja dezinformacje

Niedawno Związek Banków Polskich informował, że na koniec maja toczyło się 1111 spraw o zarzuty wobec zastosowania wskaźnika w kredytach o zmiennym oprocentowaniu i do tego czasu zapadły 24 prawomocne wyroki, wszystkie z korzyścią dla banków. Wnioski ZBP potwierdza analiza kancelarii ITMA, która specjalizuje się we wskaźnikach referencyjnych i brała udział w reformie stawek WIBOR i WIRON. Bazuje ona na wyrokach zamieszczonych na Portalu Orzeczeń Sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości i wynika z niej, że zapadające orzeczenia są w zdecydowanej większości niekorzystne dla kredytobiorców. Sądy dotychczas biorą stronę banków – Polskie sądy odrzucają argumenty kredytobiorców kwestionujących m.in. legalność samego wskaźnika oraz sposobu jego ustalania – mówi Marcin Bartczak, partner w Kancelarii ITMA. Relacjonuje, że w składanych do sądów pozwach o uchylenie stawki WIBOR przewijają się wciąż podobne argumenty. Kredytobiorcy, kwestionujący umowy oparte na tym wskaźniku, twierdzą np., że udzielając kredytów, banki nie informowały ich odpowiednio o ryzyku związanym ze zmiennym oprocentowaniem. Ponadto próbują wykazać, że WIBOR ustalany jest samodzielnie przez pozywane banki lub jego wysokość jest wyliczana bez uwzględnienia rzeczywistych transakcji rynkowych. Inną podnoszoną w pozwach kwestią jest rzekomy brak informacji o sposobie wyliczania WIBOR-u lub brak dostępności informacji np. o aktualnych stawkach tego wskaźnika. Zdarza się nawet, że kredytobiorcy próbują wykazać sprzeczność WIBOR-u z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego. – Katalog rzekomych uchybień banków przy kredytach opartych na wskaźniku referencyjnym WIBOR jest krótki i dość powtarzalny. . Ponieważ nowe pozwy trafiające do sądów często powielają opisane wcześniej zarzuty, można oczekiwać również podobnej linii orzecznictwa – twierdzi Marcin Bartczak. W uzasadnieniu jednego z wyroków wskazano brak potrzeby szczegółowego opisu warunków zmiany stopy WIBOR. "Jest to wręcz niewskazane, albowiem są to informacje powszechnie dostępne, a nadmierna szczegółowość regulacji umownych w zakresie udzielonego kredytu może powodować szum informacyjny, wprowadzać dezinformację i poczucie pogubienia ze strony konsumenta" – stwierdził Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 21 czerwca 2024 r. (sygnatura akt IV C 431/23). Z analizy kancelarii ITMA wynika, że . – Takie podejrzenia nie mają podstaw, a pozywający nie potrafią przedstawić żadnych dowodów na poparcie swoich tez – dodaje Bartczak. . Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w wyroku z 31 sierpnia 2023 r. (sygnatura VIII C 620/22) stwierdził, że "w przypadku zmiennego oprocentowania kredytu bank nie ma żadnej swobody w kształtowaniu postanowienia umownego dotyczącego odsetek kapitałowych i musi oprzeć się na wskaźniku referencyjnym". W uzasadnieniu do innej sprawy "Na polskim rynku finansowym nie uprawdopodobniono ani nie udowodniono nikomu takiej manipulacji" — stwierdził Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 25 lipca 2023 r. (XXV C 385/23). Eksperci ITMA wskazują, że wyroki sądów kwestionują również prawdziwość twierdzeń kredytobiorców o braku dostępu do wiedzy na temat stawek WIBOR. "Publikowane [one] są i były w serwisach internetowych takich jak Bloomberg, Reuters, rp.pl czy samej GPW Benchmark, a więc są ogólnodostępne. Ogólnodostępną jest i była również informacja o tym, jak jest wyliczany. " – czytamy w jednym z orzeczeń (wyrok IV C 1300/23 Sądu Okręgowego w Warszawie z 8 lutego 2024 r.). WIBOR obliczany przez licencjonowany podmiot Administratorem WIBOR-u administratorem jest GPW Benchmark – podmiot nadzorowany i niezależny od banków stosujących WIBOR w umowach z klientami. Mimo to kredytobiorcy oraz ich pełnomocnicy twierdzą, że to banki same wpływają na tę stawkę (w domyśle — zawyżają ją, aby uzyskać wyższe dochody odsetkowe). Dotychczasowe orzeczenia sądów zbijają także ten argument. Są Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w wyroku z 31 sierpnia 2023 r. (VIII C 620/22) stwierdził: " , która potwierdziła tym samym zgodność metody wskaźnika WIBOR-u z rozporządzeniem wyznaczania". Stawka WIBOR "nie podlega negocjacji stron, nie jest określana dowolnie przez bank, powstaje w oparciu o rynek międzybankowy i zależna jest od czynników, takich jak na przykład " — podkreślił Sąd Okręgowy w Sieradzu 6 kwietnia 2023 r. (wyrok I C 23/23). Eksperci ITMA zwrócili również uwagę, że na orzeczenie TSUE w sprawie kredytów hipotecznych udzielanych przez polskie banki (dotyczyło m.in. kwestii przejrzystości zapisów umów) powołał się niedawno jeden z polskich sądów w uzasadnieniu korzystnego dla banku wyroku w sprawie WIBOR-u. "W celu spełnienia wymogu przejrzystości warunku umownego, ustalającego zmienną stopę procentową w ramach umowy o kredyt hipoteczny, warunek ten powinien nie tylko być zrozumiały pod względem formalnym i gramatycznym, ale również i oszacować tym samym w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria potencjalnie istotne konsekwencje gospodarcze" – stwierdził TSUE (cytat z uzasadnienia wyroku I C 603/23 Sądu Rejonowego w Kłodzku z 6 marca 2024 r.). Agresywny marketing kancelarii walczących z WIBOR-em Mimo to pojawiają się w przestrzeni publicznej — głównie w mediach społecznościowych, ale też w prasie — (owszem, zdarza się to w przypadku udzielanych zabezpieczeń). Takie decyzje sądów pełnomocnicy określają mianem "przełomowych". Prawnikom banków takie podejście się nie podoba. — . Kancelarie te bardzo często nierzetelnie przedstawiają charakter i szanse powodzenia sprawy sądowej. Próbują one kreować obraz rzekomych nieprawidłowości przy ustaleniu wskaźnika referencyjnego WIBOR i w oparciu o ten argument budują narrację, że sądy będą oceniać umowę kredytu złotowego tak jak umowę kredytu walutowego — komentuje Wojciech Wandzel, adwokat, lider praktyki banking & finance w kancelarii Kubas Kos Gałkowski. Albo – to przytaczany przez niego przykład ze strony internetowej jednej z kancelarii odszkodowawczych – podają, że "89,4 proc. kredytów nadaje się, aby usunąć z nich WIBOR", co może w jego ocenie wywołać u konsumenta całkowicie mylne przekonanie, że to statystyka wygranych spraw sądowych. — Czasami również kancelarie te nie podają istotnych informacji, które powinny być potencjalnym klientom przekazane. Podam przykład z mojej praktyki. Otóż jednej ze spraw WIBOR-owych, w której reprezentuję bank, sąd nie doręczył pozwu bankowi i całkowicie bezpodstawnie wydał wyrok zaoczny. Pozew został wysłany przez sąd na nieistniejący adres w Warszawie i Poczta Polska zwróciła sądowi przesyłkę z pozwem. Wyrok ten kancelaria reprezentująca kredytobiorcę przywoływała jako "pierwszy w Polsce wyrok, którym zakwestionowano WIBOR" — relacjonuje Wandzel. . Wspomniana kancelaria nie podała natomiast, że wyrok zaoczny zapadł bez prawnej podstawy, a nadto, że pozwany bank złożył w ustawowym terminie sprzeciw, który powoduje, że w praktyce sprawa będzie rozpoznawana w I instancji od początku. Temat był gorący i na ten wyrok powoływały się później inni "WIBOR-owi prawnicy". Niedawno pełnomocnicy jednej z kancelarii chwalili się, że uzyskali korzystny dla kredytobiorcy wyrok w sprawie hipoteki ze stawką WIBOR. Nie poinformowali jednak, że pierwotnie był to kredyt frankowy. — Efekt był zatem taki, że nierzetelna informacja była powielana i funkcjonowała w przestrzeni publicznej celem wprowadzenia potencjalnych klientów w błąd. Znam podobnych historii co najmniej kilka — dodaje Wandzel. — Jestem jednak przekonany, że sądy nie będą kierowały się "przekazem" marketingowym, ale ocenią fakty w sposób rzetelny i bezstronny. . Wskaźnik ten nie jest bowiem ustalany przez banki, ale przez administratora – państwową spółkę – GPW Benchmark. Co więcej, wskaźnik ten podlega szczegółowej regulacji unijnej, chodzi o Rozporządzenie BMR, która była w Polsce stosowana. Sędziowie nie kierują się przekazem marketingowym kancelarii i firm odszkodowawczych, zresztą nie do nich ten przekaz jest kierowany — podsumowuje ekspert kancelarii Kubas Kos Gałkowski. Państwowe instytucje bronią WIBOR-u Instytucje i urzędy państwowe — w przeciwieństwie do kredytów frankowych — od początku prób podważania umów złotowych bronią stawek WIBOR. . W KSF reprezentowane są główne instytucje sieci bezpieczeństwa finansowego: Narodowy Bank Polski, Ministerstwo Finansów, Komisja Nadzoru Finansowego i Bankowy Fundusz Gwarancyjny. "Komitet podtrzymuje swoją ocenę, wyrażoną w komunikacie z grudnia 2022 r. i marca 2023 r., w kwestii braku na podstawie przepisów Dyrektywy 93/13" — podano w komunikacie KSF. Przypomnijmy, że . Sąd Okręgowy w Częstochowie pyta m.in. o to, czy można badać zapisy umowne w zakresie zmiennego oprocentowania ze stawką WIBOR pod kątem abuzywności, jakie obowiązki informacyjne musiał wypełnić bank i czy umowa bez tego wskaźnika może być kontynuowana (sygnatura: ). Jak argumentuje KSF, przepisy ustawy o kredycie hipotecznym, implementujące odpowiednią dyrektywę UE, wskazują wprost, że . W ocenie Komitetu spełnione więc zostały wszelkie przesłanki określone przez prawo krajowe i europejskie, pozwalające na zastosowanie wskaźnika referencyjnego WIBOR w umowach z klientami i nie ma podstaw do badania tych umów przez TSUE ani przez sądy powszechne na podstawie przepisów Dyrektywy 93/13.