RPO interweniuje w sprawie zanizonych emerytur. Wyrok TK wciaz czeka na publikacje

W wyroku z 4 czerwca Trybunał Konstytucyjny zakwestionował mechanizm, w ramach którego emeryci, którzy przed 6 czerwca 2012 r. zdecydowali się przejść na wcześniejszą emeryturę (55 lat dla kobiet i 60 dla mężczyzn), otrzymywali mniejsze emerytury po osiągnięciu właściwego wieku emerytalnego (przyznawane po ukończeniu 60 lat przez kobiety i 65 lat przez mężczyzn) - obniżane o kwotę odpowiadającą wcześniej pobranym emeryturom. Istota niekonstytucyjności polegała na zaskakiwaniu emerytów takim rozwiązaniem, gdyż w momencie przechodzenia na wcześniejszą emeryturę nie mieli oni świadomości, że po kilku latach ich świadczenia ulegną znaczącemu obniżeniu. Dzięki wyrokowi świadczenia od 150 do 200 tys. seniorów mogą wzrosnąć nawet o 1200 zł. Dodatkowo mogą otrzymać nawet do 64 tys. zł wyrównania za okres wypłacania obniżonego świadczenia. Nie jest to jednak możliwe, dopóki wyrok TK nie wejdzie w życie, co - zgodnie z wykładnią ZUS - następuje w momencie ogłoszenia go w Dzienniku Ustaw - tłumaczy biuro RPO. Jak wyjaśnia biuro RPO, podwyżka i uzyskanie wyrównania wymagają jednak wzruszenia decyzji emerytalnych. Może to nastąpić w szczególności poprzez wznowienie postępowania na podstawie przepisów art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego w związku z art. 190 ust. 4 Konstytucji RP. Wznowienie postępowania nie jest jednak możliwe, dopóki nie wejdzie w życie. Mimo upływu ponad czterech miesięcy od wyroku, nie został on ogłoszony. Powoduje to, że do Biura RPO wpływają wnioski od osób, które nie mogą skorzystać z rozstrzygnięcia TK. RPO Marcin Wiącek zwracał się już wcześniej do Szefa KPRM Jana Grabca o wyjaśnienie podstaw faktycznych i prawnych wstrzymywania ogłoszenia wyroku. Mimo upływu 2 miesięcy pismo pozostaje bez odpowiedzi. RPO ponowił więc wystąpienie. Marcin Wiącek dodatkowo zwraca uwagę, że w opinii z 7 grudnia 2024 r. Komisja Wenecka skrytykowała zwłokę w publikowaniu orzeczeń TK. Z opinii wynika, że zdaniem Komisji - mimo zastrzeżeń co do składu Trybunału - jego wyroki powinny być ogłaszane w dziennikach urzędowych. Kwestia oceny skuteczności prawnej tych wyroków jest zastrzeżona dla organów władzy sądowniczej, a nie władzy wykonawczej - czytamy w informacji opublikowanej przez Biuro RPO. RPO ponadto pyta, czy i w jakim zakresie opinia Komisji Weneckiej będzie uwzględniona w działalności KPRM w relacjach z TK. Zdaniem prawnika zajmującego się systemem zabezpieczenia społecznego, z perspektywy obywateli spór o TK ma wtórne znaczenie. Tym bardziej w takiej sprawie jak ta, gdy orzeczenie kierunkowo jest prawidłowe (choć zaznacza, że nie ustrzeżono się błędu w określeniu zakresu podmiotowego). - Jeśli rząd nie chce publikować z uwagi na spór z TK, to powinien przygotować swoją niezależną od TK ustawę naprawiającą te emerytury. Tym bardziej, że problematyczne przepisy wprowadzono w 2013 r., więc ta ekipa powinna poczuć się do odpowiedzialności. Dla obywateli, których sprawy są już w sądach i nie dotyczą wznowienia postępowania, spór nie ma naprawdę znaczenia, bo sądy i ZUS powinny zastosować linię orzeczniczą wypracowaną przez SN, zgodnie z którą odlicza się tylko te wcześniejsze emerytury, które wypłacono po osiągnięciu 60/65 roku życia. Niestety ZUS idzie w zaparte i nie chce stosować tej najrozsądniejszej wykładni - mówi Interii Tomasz Lasocki z Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej. Jak podkreśla, publikacja wyroku lub zmiana ustawowa jest ważna dla tych, którzy decyzję o emeryturze dostali już jakiś czas temu i teraz chcą wznowić postępowanie. - ZUS odmawia pod pretekstem braku publikacji, a pomysły, by w takiej sytuacji skarżyć decyzje waloryzacyjne, są mało uzasadnione. Obywatele mają prawo czuć się pokrzywdzeni, a czyż nie na oddaniu sprawiedliwości powinna polegać ta odmieniana przez wszystkie przypadki praworządność - komentuje Lasocki.