Awantura o trumne. Serbowie nie chca u siebie grobu przywodcy Jugosawii

Nacjonalistyczny burmistrz Belgradu, Aleksandar Sapić, naciska na ekshumację jugosłowiańskiego polityka, argumentując, że przeniesienie Tito do jego miejsca urodzenia w chorwackim mieście Kumrovec jest dla Serbii sprawą kluczową. — Myślę, że przeniesienie grobu Josipa Broza z Muzeum Jugosławii jest niezwykle ważną sprawą dla narodu serbskiego i przyszłości tego kraju — powiedział Sapić podczas poniedziałkowego spotkania rady miejskiej. Ale w wywiadzie dla Politico w tym tygodniu prezydent Serbii Aleksandar Vucić odrzucił ten pomysł. — To się nie wydarzy — mówi Vucić. — Nigdy nie byłem wielkim fanem komunistów i reżimu komunistycznego, ale Josip Broz jest częścią naszej historii, żył tutaj, został tutaj pochowany i pozostanie częścią serbskiej i jugosłowiańskiej historii. Spór o kości Tito podkreśla delikatną równowagę, jaką serbski przywódca, którego wielu za granicą uważa za nacjonalistę, musi utrzymywać we własnych szeregach, w których znajduje się wiele postaci daleko na prawo od niego. Tito był tytanem jugosłowiańskiej historii i rządził krajem przez dziesięciolecia. Został pochowany w Belgradzie w 1980 r. podczas wyszukanego pogrzebu państwowego. Chociaż wielu na Bałkanach nadal uważa go za postać jednoczącą, serbscy nacjonaliści twierdzą, że jego chorwackie i słoweńskie pochodzenie etniczne wymaga przeniesienia jego szczątków poza granice Serbii. Sapić dodał, że zamiast utrzymywać mauzoleum Tito, które jest częścią szerszego kompleksu Muzeum Historii Jugosławii, Belgrad powinien rozważyć postawienie pomnika Dragoljuba "Draży" Mihailovicia , przywódcy czetników, serbskiej milicji współpracującej z Niemcami podczas II wojny światowej, który został skazany na śmierć przez Tito po zakończeniu wojny. — Powinien mieć pomnik w Belgradzie, w godnym miejscu w centrum miasta — powiedział Šapić. Propozycja przeniesienia kości Tito spowodowała rozdźwięki w rządzącej Serbią koalicji, która, choć kierowana przez centroprawicową Serbską Partię Postępową, obejmuje także Socjalistyczną Partię Serbii i Ruch Socjalistów, a także ultranacjonalistycznych Serbskich Strażników Przysięgi. Poza rządem prominentni intelektualiści w Serbii sprzeciwiają się pomysłowi ponownego pochówku Tito. Główna ulica w Sarajewie, stolicy Bośni i Hercegowiny, nadal nosi imię Tito. Marszałek ma też ulice w Macedonii Północnej, Czarnogórze i w Słowenii. Nawet miejsca tak odległe od Serbii, jak Algieria, Brazylia i Egipt mają drogi noszące imię Tito, podobnie jak kraje UE Francja i Włochy. Jako wieloletni prezydent Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii, Tito kierował nietypowo umiarkowanym krajem socjalistycznym, który utrzymywał bliskie stosunki zarówno z Zachodem, jak i Wschodem. Wśród jego bliskich przyjaciół znajdowały się takie osobistości jak konserwatywny premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill, a komunistyczny prezydent Kuby Fidel Castro zaopatrywał Tito w najlepszy tytoń premium z tego wyspiarskiego kraju. Co najważniejsze, Tito wyrwał Jugosławię ze szponów Związku Radzieckiego i jego sztywnego komunistycznego porządku światowego i założył tzw. Ruch Państw Niezaangażowanych . Trzeciorzędny ruch odegrał kluczową rolę we wspieraniu krajów postkolonialnych, takich jak Indie Jawaharlala Nehru, i zainspirował takie postacie, jak przywódca RPA Nelson Mandela. Setki tysięcy osób odwiedziło grób Tito i towarzyszące mu muzeum w Belgradzie, z tak odległych miejsc, jak Korea Północna, w której śpiewano nawet piosenki na cześć Tito (poniżej). Ruch Państw Niezaangażowanych jest nadal aktywny, ale blednie w porównaniu z jego zimnowojennym rozkwitem. Obecnie jest w dużej mierze zdominowany przez autorytarne reżimy, takie jak Iran. Prezydent Vucić przewodniczył sesji otwierającej spotkanie ruchu w Belgradzie w październiku 2021 r., mimo że jego polityczna droga — od członka antytitowskiej Serbskiej Partii Radykalnej do założyciela Serbskiej Partii Postępowej — nie jest zgodna ze spuścizną Tito. Obserwatorzy twierdzą nawet, że Vucić kieruje się podejściem Tito do polityki zagranicznej, utrzymując bliskie więzi zarówno z Brukselą, jak i Moskwą , i że wykorzystuje nostalgiczny status jugosłowiańskiego przywódcy do budowania więzi z krajami afrykańskimi — z których wszystkie, z wyjątkiem Sudanu Południowego, są członkami ruchu państw niezaangażowanych.