Wazny wyrok NSA dla notariuszy. Fiskus wytkna bad i zazada podatku

Co z podatkiem, jeśli notariusz się pomyli? Wyrok NSA z 1 października 2024 r. (sygn. III FSK 85/23) dotyczył notariusza, który nie pobrał podatku od umowy sprzedaży nieruchomości (akt notarialny z 7 listopada 2018 r.). Chodziło o grunty — użytki rolne z nasadzeniami. Zgodnie z art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych są one zwolnione z podatku, jeśli są spełnione warunki. Po pierwsze, w wyniku nabycia musi zostać utworzone lub powiększone gospodarstwo rolne, a jego powierzchnia ma być nie mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha. Po drugie, nabywca musi prowadzić gospodarstwo przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia. Po trzecie zwolnienie to stanowi pomoc w rolnictwie. Spór dotyczył tego trzeciego warunku. Organy podatkowe uznały, że Zdaniem organów podatkowych, w praktyce notariusz popełnił więc błąd — zastosował zwolnienie z podatku, choć nie było do tego podstaw. W dniu podpisania aktu notarialnego (7 listopada 2018 r.) został bowiem przekroczony krajowy limit pomocy de minimis w rolnictwie. To oznaczało, że notariusz nie mógł zastosować zwolnienia. Powinien więc pobrać podatek i wpłacić go do urzędu skarbowego. Organ uznał, że W praktyce, zdaniem organów podatkowych Notariusz odpierał zarzuty i twierdził, że W dniu 7 listopada opublikowane było jedynie obwieszczenie z 31 października 2018 r. Wynikało z niego, że limit ogólnokrajowy nie został przekroczony. Tydzień później minister rolnictwa opublikował kolejne obwieszczenie, z 13 listopada 2018 r. Wynikało z niego, że na dzień 7 listopada 2018 r. krajowy limit skumulowanej kwoty pomocy de minimis został wykorzystany. Zgodnie bowiem z przepisami, minister musi publikować obwieszczenia raz na kwartał, a jeśli wcześniej krajowy limit zostanie wykorzystany, ma obowiązek wydania obwieszczenia niezwłocznie. Notariusz odwołał się od decyzji naczelnika urzędu skarbowego. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej podtrzymał jednak decyzję naczelnika. Podkreślił, że obwieszczenie ministra rolnictwa nie jest aktem prawnym, a jedynie informacją. Zdaniem organów, obwieszczenie i System Rejestracji Pomocy Publicznej mają więc równorzędne znaczenie. A zatem notariusz powinien sprawdzić wykorzystanie limitu w systemie. Sprawa trafiła do sądów. w wyroku z 13 października 2022 r. (sygn. akt I SA/Ke 276/22) zgodził się z organami podatkowymi, że notariusz powinien sprawdzić limit pomocy de minimis w Systemie Rejestracji Pomocy Publicznej. Skoro tego nie zrobił, a z systemu wynikało, że na 7 listopada limit został wykorzystany, to nie miał prawa zastosować zwolnienia z podatku. W efekcie odpowiada za niepobrany i niewpłacony do urzędu skarbowego PCC od nabycia nieruchomości. Co orzekł NSA w sprawie odpowiedzialności notariusza za niepobrany PCC Sędzia Wojciech Stachurski wyjaśnił, że NSA zwrócił jednak uwagę, że stosowanie zwolnienia z PCC (art. 9 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych), które jest ograniczone do limitu pomocy de minimis w rolnictwie, trzeba odczytywać zgodnie z regułami związanych z udzielania tej pomocy. Te kwestie reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących udzielania pomocy publicznej. Zgodnie z art. 31a tej ustawy, , jest informacją, która co najmniej raz na kwartał, a w przypadku wyczerpania limitu — niezwłocznie. — To oznacza, że z tą informacją, ważną z punktu widzenia skutków podatkowych, ustawodawca wiąże dużą rolę. Ta informacja jest faktem prawotwórczym, ograniczającym uprawnienia do zastosowania zwolnienia z podatku — uzasadniał sędzia Wojciech Stachurski. Dodał, że NSA uznał więc, że skoro 7 listopada 2018 r. nie było w obrocie prawnym informacji o wykorzystaniu limitu pomocy de minimis w rolnictwie, to nie można notariuszowi sporządzającemu w tym dniu akt notarialny stawiać zarzutu niedochowania należytej staranności i niepobrania podatku w tej sprawie. Podobny wyrok zapadł 10 listopada 2022 r. (sygn. III FSK 927/22). NSA w tej sprawie nie zgodził się jednak ze stwierdzeniem w tym wcześniejszym wyroku, że obwieszczenie ministra ma charakter normatywny. Podsumowując, NSA uznał, że notariusz nie popełnił błędu, prawidłowo nie pobrał podatku od czynności nabycia nieruchomości zawartej 7 listopada 2018 r. Wyrok jest prawomocny. Autor: