Niepewnosc w polityce klimatycznej ogranicza inwestycje w UE

Ostatnie badania koniunktury w Niemczech wyglądają źle, wręcz coraz gorzej. Miało być ożywienie, a ruch jest raczej w odwrotnym kierunku. Indeks Ifo, powstający co miesiąc na podstawie badania wśród około 9 tys. podmiotów, spadł we wrześniu do 85,4 pkt, wobec 86,6 w sierpniu (punkt referencyjny to średnia z 2015 r. na poziomie 100). Obecny jego poziom jest spójny z płytką recesją. Na podobne tendencje wskazała publikacja innego indeksu — PMI. Jeszcze przed publikacją tych danych Bundesbank, bank centralny Niemiec, opublikował miesięczny raport o niemieckiej gospodarce, w którym postawił tezę, że za stagnację odpowiada niepewność dotycząca polityki gospodarczej. Inne powody to wysokie stopy procentowe (będące pochodną podwyższonej inflacji) oraz niepewność panująca wśród konsumentów. Jednocześnie bank stawia tezę, że na razie Niemcom nie grozi pełnowymiarowa recesja, czyli szeroko zakrojona redukcja aktywności gospodarczej obejmująca większość sektorów. Najciekawszy punkt analizy Bundesbanku to niepewność polityki gospodarczej. W części dotyczącej sytuacji makroekonomicznej kraju ekonomiści nie precyzują, o jaką niepewność chodzi. Ale w raporcie bank szeroko analizuje wpływ polityki klimatycznej na wyprowadzanie inwestycji z Europy, a szczególnie wpływ cen uprawnień do emisji oraz podatku granicznego CBAM (ang. carbon boarder adjustment mechanism — mechanizm wprowadzający opodatkowanie importu towarów w zależności od ich śladu węglowego). Zdaniem ekonomistów banku obecny kształt polityki klimatycznej doprowadzi do wyprowadzania inwestycji i produkcji firm energochłonnych z Niemiec i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (UE oraz Islandia, Liechtenstein i Norwegia). W teorii podatek graniczny powinien temu zapobiegać, ale w praktyce jego wpływ będzie ograniczony. Symulacja Bundesbanku pokazuje, że w warunkach silnego wzrostu cen uprawnień do emisji CO2 podatek graniczny zredukuje ucieczkę produkcji (ang. carbon leakage) tylko o jedną czwartą w stosunku do scenariusza bez podatku. Stanie się tak dlatego, że podatek graniczny ratuje konkurencyjność firm europejskich tylko na europejskim rynku, a nie na rynkach światowych. Producentom sprzedającym na wszystkie rynki świata będzie się opłacało relokować produkcję poza Europejski Obszar Gospodarczy. Bundesbank napisał tak: „Jeśli ceny uprawnień do emisji dwutlenku węgla pozostaną w Europie na znacznie wyższym poziomie niż w pozostałych częściach świata, może to stanowić zachętę do przenoszenia szczególnie wysokoemisyjnych procesów produkcyjnych do krajów o mniej ambitnej polityce klimatycznej”. Największy problem polega na tym, że istnieje wysoka niepewność polityczna co do dalszej polityki klimatycznej. Komisja Europejska stopniowo zmienia swoją strategię, tzw. raport Draghiego apeluje o złagodzenie presji ze strony polityki klimatycznej na ceny energii. W przyszłym roku dojdzie prawdopodobnie do zmiany władzy w Niemczech. Jednocześnie wiele istotnych regulacji sektorowych może być zmienianych. Data zakazu wprowadzenia samochodów emisyjnych np. może zostać przesunięta, niepewne są parametry polityki w odniesieniu do samochodów ciężarowych, niepewne są parametry polityki w odniesieniu do tak energochłonnych sektorów jak chemiczny. To wszystko może blokować skłonność firm do inwestowania. Paradoksalnie możliwość złagodzenia polityki klimatycznej w niektórych jej aspektach wprowadza dodatkową niepewność. Bundesbank o tych wszystkich turbulencjach politycznych nie wspomina szczegółowo, bo jak każdy bank centralny unika komentowania polityki. W konkluzjach podkreśla jednak, że warunkiem koniecznym do wsparcia inwestycji w transformację energetyczną jest przewidywalność, bezpieczeństwo planowania i szybkość podejmowania decyzji. Obecna sytuacja polityczna w Europie na pewno temu nie sprzyja.