Finanse publiczne psuja oblicze polskiej gospodarki

Wnioski z wyników najnowszej edycji Indeksu Wiarygodności Ekonomicznej Polski (IWEP), opracowanego przez zespół ekspertów pod kierownictwem prof. Jerzego Hausnera, nie są popkrzepiające. Indeks to syntetyczna miara, na którą składa się kilkadziesiąt wskaźników z ośmiu obszarów, wśród nich są m.in.: jakość usług publicznych, rynek pracy, finanse publiczne, system finansowy oraz klimat i środowisko. Wyniki najnowszych badań, zaprezentowane w czasie Europejskiego Forum Nowych Idei (EFNI), wskazują, że Polska nadal ma problem z wiarygodnością gospodarczą. Indeks co prawda wzrósł, ale nadal jest na dużym minusie. W 2023 r. Polska uzyskała wynik -1,15 pkt, a to lepiej niż w 2022 r., kiedy indeks wynosił -1,83 pkt. Wciąż jednak jesteśmy outsiderem w regionie, gorzej wypadają tylko Węgry z wynikiem -2,32 pkt. - Polska razem z Węgrami należy do krajów, które gorzej radzą sobie z kształtowaniem wiarygodności ekonomicznej. Jest to związane przede wszystkim z praworządnością, sytuacją finansów publicznych, stabilnością systemu finansowego i respektowaniem zobowiązań międzynarodowych – powiedział prof. Jerzy Hausner, prezentując wyniki raportu. W górę indeks ciągną dobre wyniki w ochronie i bezpieczeństwie pracy oraz jakości usług publicznych. Mocna strona to też e-administracja, ponadto w bezpieczeństwie publicznym Polska wypada najlepiej spośród badanych krajów – a raport opisuje również Czechy, Rumunię, Słowację i Węgry. Autorów niepokoi jednak sytuacja w dziedzinie edukacji i cyberbezpieczeństwa. W pierwszym wypadku zwracają uwagę m.in. na spadek nakładów i pogarszające się wyniki polskich uczniów w międzynarodowych rankingach, jak PISA, w którym badane są umiejętności 15-latków. W cyberbezpieczeństwie również następuje wyraźnie pogarszanie się wiarygodności, choć należy dodać, że Polska startowała z bardzo wysokiej pozycji. Największym balastem jest bardzo słaba wiarygodność finansów publicznych, w tym systemu podatkowego. Autorzy na potrzeby raportu analizowali dwa zewnętrzne badania, Tax Competitiveness Index i Tax Complexity Index. – W pierwszym, mierzącym szersze spektrum, zajmujemy 33. miejsce na 38 badanych państw. Niestety, w Tax Complexity Index, który mierzy stopień komplikacji systemu podatkowego, Polska znajduje się na przedostatnim, 63. miejscu - gorzej jest tylko w Peru. To dramatyczna sytuacja – stwierdził w Sopocie Sławomir Dudek, prezes Instytutu Finansów Publicznych (IFP), należący do zespołu opracowującego raport. Dużym problemem pogarszającym naszą wiarygodność jest też wypychanie wydatków publicznych poza budżet państwa. Szef IFP podkreślił, że zadłużenie w funduszach działających poza kontrolą parlamentu stanowi już jedną piątą długu publicznego. A to oznacza pogorszenie przejrzystości finansów publicznych. Nie pomaga także brak Rady Fiskalnej, której powołanie obiecywał w exposé premier Donald Tusk. Wiarygodność pogarsza również brak wieloletniego budżetu, co powinno być podstawą zarządzania finansami publicznymi w średnim terminie. Sławomir Dudek zwrócił uwagę, że w parze z dynamicznym rozwojem naszej gospodarki nie idzie poprawa ratingów wiarygodności kredytowej, przyznawanych przez międzynarodowe agencje. – Dlaczego wciąż pod tym względem pozostajemy w trzeciej lidze?. Dwa obszary, które wymagają szczególnej uwagi, to skomplikowanie podatków i przejrzystość finansów publicznych. Jeśli chodzi o percepcję naszego systemu, Polska znajduje się w środku stawki. Nieznacznie się poprawiliśmy, ale wciąż bliżej nam do Węgier i Rumunii niż do Czech i Słowacji, które powinniśmy gonić – powiedział prezes IFP.