Czy automatyzacja uratuje polski rynek pracy

Do tej pory niedobory pracowników łagodzono zatrudniając imigrantów, głównie ze Wschodu. Osoby te wspierały wiele sektorów, w szczególności budownictwo, rolnictwo oraz usługi. Według danych PIE w latach 2014 — 2023 liczba legalnie pracujących obcokrajowców wzrosła w Polsce dziesięciokrotnie. Jednak coraz większa konkurencja wśród krajów Unii Europejskiej sprawia, że pozyskiwanie pracowników zza granicy staje się trudniejsze. Pojawiają się też wyzwania związane z integracją migrantów, kosztami czy biurokracją. Jak wskazuje raport proces legalizacji pracy i pobytu dla cudzoziemców może trwać od kilku miesięcy do nawet roku, co naraża pracodawców na straty finansowe i operacyjne. Co więcej, obowiązek przeprowadzania testu rynku pracy, który ma potwierdzić brak lokalnych kandydatów na stanowisko, dodatkowo wydłuża proces rekrutacji, stanowiąc barierę dla pracodawców chcących szybko uzupełnić braki kadrowe. Kolejnym wyzwaniem jest brak spójnej interpretacji przepisów między urzędami w różnych województwach, co wpływa na ustalenie procedur i utrudnia firmom przewidywanie przebiegu rekrutacji. Trudności z dostępem do terminów w konsulatach, szczególnie w krajach o wysokim zapotrzebowaniu na pracę, również mogą opóźniać przyjęcie do pracy, nawet po skompletowaniu wszystkich formalności. Staje się więc jasne, że samo wsparcie migracyjne może nie wystarczyć, aby uzupełnić rosnące luki kadrowe. Potencjalne rozwiązanie: automatyzacja W kontekście wspomnianych wyzwań automatyzacja jawi się jako obiecujący kierunek, który może przynieść znaczące korzyści. Zastosowanie AI i robotyzacji w kluczowych sektorach, takich jak przemysł, magazynowanie, produkcja, a także obsługa klienta, może podnieść efektywność pracy i umożliwić firmom dalszy rozwój mimo ograniczonej liczby pracowników. Sztuczna inteligencja oferuje również możliwości przewidywania zapotrzebowania, optymalizacji procesów i wsparcia w diagnostyce. AI może dzięki temu zwiększyć wydajność firm, co przyczyni się do podniesienia ich konkurencyjności na rynku. Koszty i bariery wdrażania innowacji Wprowadzenie automatyzacji nie jest pozbawione wad. Koszty wdrożenia nowych technologii, konieczność modernizacji infrastruktury technologicznej oraz szkolenia pracowników sprawiają, że ten proces jest czasochłonny. W mniejszych firmach, barierą mogą być także ograniczone zasoby finansowe. Dodatkowym wyzwaniem jest niski poziom kompetencji cyfrowych pracowników. wskazuje, że tylko 44,3 proc. Polaków posiada umiejętności cyfrowe na poziomie przynajmniej podstawowym, co plasuje Polskę na trzecim miejscu od końca w Unii Europejskiej. Brak tych kwalifikacji dodatkowo spowalnia proces wdrażania automatyzacji w przedsiębiorstwach. Co jest bardziej opłacalne dla polskiego rynku pracy? Porównując koszty i korzyści, zatrudnianie imigrantów oferuje krótszy czas wdrożenia i natychmiastowe uzupełnienie braków kadrowych, co jest cenne w sektorach takich, jak budownictwo czy rolnictwo. Z kolei automatyzacja ma potencjał długofalowy i może przyczynić się do stabilności rynku pracy, zwłaszcza w sektorach wymagających efektywności i niezawodności. Długoterminowe efekty różnią się także pod względem społecznych i gospodarczych korzyści – migracja wspiera lokalne społeczności i zwiększa różnorodność, podczas gdy automatyzacja poprawia jakość i wydajność pracy w wysoce wyspecjalizowanych sektorach. Perspektywa na przyszłość: zrównoważona strategia Żadne z rozwiązań samodzielnie nie wypełni luk kadrowych. Połączenie obu strategii – automatyzacji i migracji – może przynieść najlepsze efekty. Według ekspertów PIE wykorzystanie AI i robotyzacji w sektorach, gdzie brakuje specjalistycznej kadry, w połączeniu z polityką migracyjną skierowaną na sektory wymagające większej liczby pracowników fizycznych, może stworzyć stabilną podstawę dla dalszego rozwoju rynku pracy.