Tajemnice pogrzebu w judaizmie. "Nie sadze zeby jakis Zyd to zrobi" FRAGMENT KSIAZKI

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Onetu Poniżej prezentujemy fragment książki za zgodą wydawnictwa: Bartosz Węglarczyk: Rozmawialiśmy wcześniej o toczącej się w Polsce dyskusji na temat ekshumacji Żydów, którzy zginęli w Jedwabnem. Wyjaśnij mi, dlaczego nie można tego zrobić. Rozumiem, że ma to silny związek z religią. To nie jest problem polityczny. To jest problem religijny. Jonny Daniels: Zgadza się. Co jest złego w ekshumacji? Zacznijmy od tego, że śmierć jest ważną częścią żydowskiego życia. W judaizmie ciało zmarłego postrzegane jest zupełnie inaczej niż w innych religiach. W hinduizmie jest palone, a prochy są rozrzucane. Chrześcijanie mogą zostać skremowani albo pochowani, a przeniesienie ciała nie stanowi dla nich problemu. W judaizmie jest zupełnie inaczej. Ciało jest skorupą duszy, ma z nią bezpośredni związek. Tak więc Żydzi nie powinni robić niczego, co je uszkadza, łącznie z tatuażami. Żydzi nie robią sobie tatuaży? Nie, Bóg zakazał nam modyfikować ciało. Po Holokauście, kiedy Żydzi byli zmuszani do tatuowania numerów, nabrało to innego znaczenia. Dzisiaj jednak mogą powiedzieć: Jonny, o czym ty gadasz? Każda świecka osoba ma jakiś tatuaż. Teraz jest nieco inaczej i młodzi ludzie w Izraelu się tatuują, ale kiedy byłem dzieckiem, a potem młodym człowiekiem, to jeśli Żyd miał tatuaż, po śmierci wycinano mu ten fragment skóry, bo psuł ciało. "Byliśmy na wycieczce szkolnej. Kierowca spytał mnie, co ukrywam pod jarmułką. Pokazałem mu" [FRAGMENT KSIĄŻKI] Wow! Ostrzej wtedy do tego podchodzono. Teraz mam trzydzieści cztery lata, nie było to więc tak dawno temu. Obecnie jest odrobinę inaczej. Czy raczej powinienem powiedzieć: zupełnie inaczej. Ale widzisz, tak właśnie Żydzi powinni traktować swoje ciało. Czyli ortodoksyjni Żydzi nigdy nie zrobią sobie tatuażu? Nawet za milion lat. Nigdy nie spotkasz ortodoksyjnego Żyda z tatuażem. Jeżeli ktoś ma tatuaż, to nie jest człowiekiem religijnym. Czy samobójstwo tak jak u katolików jest wielkim grzechem? Tak, to jest interesujące. Brat mojego ojca, David, miał niesłychanie smutną śmierć. To długa i skomplikowana historia. Kiedy sprowadzono jego ciało z Rodezji do Wielkiej Brytanii, powiedziano nam, że popełnił samobójstwo, został więc pochowany na skraju cmentarza, z nogami skierowanymi na zewnątrz. Do niedawna jeszcze była to powszechna praktyka. Czyli samobójstwo to grzech. To jest grzech, jednakże w ciągu ostatnich trzydziestu lat o wiele więcej dowiedzieliśmy się o problemach ze zdrowiem psychicznym i ich powiązaniu z samobójstwami. Coraz częściej odebranie sobie życia wiąże się z chorobą umysłową. Jest to smutne, ale się zdarza. Zasadniczo nie przenosi się ciała po pochówku. Nigdy. Chyba że jest to absolutnie niezbędne. Zdarzają się przypadki ruszania ciał po śmierci. Na przykład ciała niektórych rabinów ekshumowano, żeby je przenieść i pochować ponownie w Izraelu. "Mój tata pomyślał: Czemu, do licha, wszyscy się na mnie gapią? Dopiero potem zdał sobie z tego sprawę" [FRAGMENT KSIĄŻKI] Dość popularne w środowiskach skrajnej prawicy było moje zdjęcie z pochówku kości. Zostały one odnalezione w mieście związanym z moją rodziną, Dobrzyniu nad Wisłą, w miejscu, gdzie rzeka podmyła większą część żydowskiego cmentarza. To przerażający widok, kiedy patrzy się na kości zmarłych leżące w korycie rzeki. Zebrałem je i pochowałem zgodnie z prawem żydowskim. A co z budowami? Jestem pewny, że niektóre cmentarze w Izraelu należało przenieść z uwagi na prace budowlane. Takie miasta jak Tel Awiw czy Jerozolima rozrosły się znacznie w ciągu ostatnich pięćdziesięciu lat. Nie były przenoszone. Inaczej rozwiązuje się ten problem. To co robicie? Jest taki przypadek w Aszold na południu Izraela, gdzie budowany jest szpital. Obok niego znajduje się stary cmentarz. Stanowi to olbrzymi problem, ponieważ ultraortodoksi kategorycznie zabraniają ekshumacji zmarłych, nawet w celu rozbudowy szpitala. Wydaje mi się, że rozwiązano ten problem w ten sposób, że buduje się wokół cmentarza i nad nim. Więc jeżeli ciało spocznie w grobie, to na zawsze. Ciało jest związane z duszą – tak to widzą Żydzi. Kiedy ruszę ciało, to jakbym dotykał duszy. I zakłócam jej spokój. Dlatego nie ruszamy ciał po pogrzebie. I dlatego macie tę specjalną grupę złożoną z głęboko religijnych osób, które zbierają szczątki ciał ludzkich po atakach bombowych. Są to ultraortodoksi. I jest to bardzo, bardzo ważna czynność. Ma o wiele głębsze znaczenie niż ci się wydaje. "»Wiesz, od dawna coś mi nie daje spokoju« — powiedział mi ojciec Rydzyk. Zacząłem się śmiać" [FRAGMENT KSIĄŻKI] Jest to rodzaj służby, prawda? Organizacja nazywa się ZAKA i są to ludzie, którzy zjawiają się po ataku bombowym czy drastycznym wypadku samochodowym i zbierają wszystkie fragmenty ciał, nawet krew, którą gromadzą w pojemnikach – po to, by zmarła osoba mogła zostać pochowana tak kompletnie, jak to tylko możliwe. Po ostatniej katastrofie lotniczej w Etiopii, w której zginęło dwóch Izraelczyków, ekipa ZAKA przyleciała na miejsce. Miała nadzieję pomóc w identyfikacji zwłok i w sprowadzeniu ich do Izraela, żeby ci ludzie mogli zostać pochowani według żydowskiego prawa. Mówiłem, że śmierć to bardzo ważna część żydowskiego życia. I nastręcza wielu problemów w wojsku. Na przykład jeśli Hamas lub Libańczycy zabiorą ciało izraelskiego żołnierza, który zginął w walce, to Izrael potrafi zwolnić iluś terrorystów tylko po to, żeby odzyskać ciało. W innych krajach to się praktycznie nie zdarza. O to właśnie zamierzałem cię spytać. Czytałem wiele artykułów o wymianie terrorystów w zamian za ciała poległych żołnierzy izraelskich. I nigdy nie mogłem zrozumieć, dlaczego wymieniacie żywych za zmarłych? A to jest odpowiedź. Właśnie dlatego. Powszechnie wierzy się, że dusza nie zazna spokoju, dopóki ciało nie zostanie pochowane i nie odmówi się nad nim kadiszu. Rabini wydali decyzję w sprawie szabatu. Żydzi będą mogli korzystać z auta elektrycznego Czyli fakt, że więźniowie obozów koncentracyjnych w czasie wojny nie byli chowani w ziemi, lecz paleni, a ich prochy zostały rozrzucone, jest zbrodnią nad zbrodniami? Oczywiście. Po wojnie było wiele ciekawych przypadków z tym związanych. Na przykład słynna sprawa z Białej Podlaskiej. Ocalały z Holokaustu wrócił tam i we wczesnych latach pięćdziesiątych wynajął dwieście osób, żeby pomogły mu wykopać dół, w którym mógłby pochować wszystkie ciała w należyty sposób. Tak mu to utkwiło w głowie. Jest wiele opowieści o ocalonych z Holokaustu, którzy przyjeżdżają po prochy. W Izraelu są góry z pochowanymi prochami ofiar obozów koncentracyjnych. Bo to absolutnie była zbrodnia nad zbrodniami. Po pierwsze, tatuowano tym ludziom numery, a Żydzi tego nie robią. Golono im głowy i rozbierano ich do naga, czego Żydzi również nie robią. Traktowano ich nieludzko. A potem, po zagazowaniu i skremowaniu, nie pozwolono nawet na żydowski pogrzeb. Jest taka słynna scena w filmie. Jaki on miał tytuł? Węgierski film... Chyba Księga Jakuba . Bohater marzy tylko o tym, żeby pochować bliskich. Po prostu pochować. To jest centralna sprawa w żydowskiej religii. Czyli w judaizmie nie ma kremacji? Zero. Absolutnie się tego nie pochwala. Nie sądzę, żeby jakiś Żyd to zrobił. Opowiedz, jak wygląda pogrzeb w Izraelu. Bo jak rozumiem, jest to szalenie ważne. Jest to interesujące, ponieważ całkowicie różni się od tego, co wiesz o pogrzebach. A więc przede wszystkim w Izraelu nie ma trumien. Hm... W Wielkiej Brytanii każdy musi zostać pochowany w trumnie, zgodnie z wymogami brytyjskiego prawa. Żydzi są więc chowani w bardzo prostych, najtańszych i najprostszych trumnach, których wieka... Nawet ci bogaci? Nawet bardzo bogaci. Po śmierci ciała Żydów są przygotowywane do pochówku. Myte w specyficzny sposób. Następnie owijane w biały całun, taką tkaninę. Potem ciało jest układane w ziemi, ponieważ z prochu powstałeś i w proch się obrócisz. Czyli musisz być pochowany bez utraty kontaktu z ziemią. I dlatego w Izraelu chowa się zmarłych bez trumny, a poza Izraelem w prostych trumnach, ale takich, które długo nie wytrzymują, bo ciało musi się obrócić w proch. [Reklama] Książkę możesz zamówić tutaj . Czyli trumna musi się rozpaść? Tak, o to właśnie chodzi. Uroczystości pogrzebowe muszą nastąpić szybko. Zdarza się, że pogrzeb odbywa się tego samego dnia, a najpóźniej następnego po śmierci. Nigdy się go nie opóźnia. Co się dzieje w przypadku zbrodni, kiedy policja potrzebuje ciała? W przypadku zbrodni? Robi się chyba niewiele autopsji. Naprawdę? Jeśli nie jest to konieczne. Oczywiście w przypadku zbrodni nie ma problemu. Lub w przypadku podejrzanej śmierci czy zgonu osoby młodej. Czyli izraelska policja przeprowadza dochodzenia? Oczywiście. Jeżeli umiera ktoś w starszym wieku, to nic się nie robi. Chowa się go następnego dnia. Albo tego samego. Bo inaczej powoduje się zamęt w jego duszy. Po złożeniu ciała do ziemi rozpoczyna się to, co nazywamy sziwą, czyli okresem siedmiodniowej żałoby, kiedy cała rodzina spotyka się razem. Najbliżsi członkowie rodziny odrywają kawałki swojego ubrania. Siadają następnie na niskich stołkach. Zasłania się wszystkie lustra w całym domu. Pierwszego dnia bliscy nie mogą nic sobie gotować. Nawet umyć się nie mogą. Żywność przynosi im się z zewnątrz. Ten czas jest przeznaczony na głęboką introspekcję, na bycie razem. Przez kolejne siedem dni bliscy zmarłego są odwiedzani przez ludzi, którzy przychodzą oddać mu hołd. Czyli wolno ci ich odwiedzić, jeżeli jesteś przyjacielem lub... Jeżeli jesteś przyjacielem lub znajomym, powinieneś ich odwiedzić w tym czasie. Następnie te siedem dni żałoby zamienia się w trzydzieści dni żałoby i potem w rok żałoby. Jest to ten okres, kiedy odmawia się kadisz. W tym czasie nie powinno się słuchać muzyki rozrywkowej, chodzić do kina ani na imprezy. Żydzi tego nie robią. Czyli zasadniczo żadnej zabawy. Przez cały rok po śmierci rodzica nie można się bawić. Spędza się ten czas na modlitwie za wyniesienie duszy ukochanej osoby. To jest bardzo głębokie i bogate przeżycie. Sam pogrzeb jest sprawą wspólnoty. Rabin prowadzi ceremonię i musi być obecnych przynajmniej dziesięciu mężczyzn, żeby syn mógł odmówić modlitwę. Cała rodzina mu towarzyszy. Wszyscy żałobnicy odmawiają kadisz. To potężna i mająca głęboki sens modlitwa. Chodzi o jak najszybsze połączenie ciała zmarłego z ziemią, żeby jego dusza mogła powrócić do Boga. Zakłócenie spokoju ciała jest zakłóceniem spokoju duszy. Fragmenty pochodzą z książki "Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o Żydach, ale za bardzo baliście się zapytać", która została wydana przez Wydawnictwo Czerwone i Czarne. Autorami książki są Bartosz Węglarczyk i Jonny Daniels.