"Z historycznego punktu widzenia to cos nowego". Piramida demograficzna wywrocia sie do gory nogami. "Zmierzamy ku katastrofie"

Podciąganie na drążkach? Dla 98-letniej Johanny Quaas nie jest to niemożliwe. Emerytowana nauczycielka wychowania fizycznego z Saksonii-Anhalt dopiero kilka lat temu przestała startować w zawodach sportowych. Nie zrezygnowała jednak ze sportu — nadal codziennie znajduje siły na ćwiczenia gimnastyczne. Około dziesięciu lat temu została wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa jako najstarsza gimnastyczka na świecie. Przypadający na 1 października Międzynarodowy Dzień Osób Starszych co roku rodzi szereg pytań. Czy wkrótce normalnością staną się czteropokoleniowe rodziny z wysportowanymi i sprawnymi seniorami? Co dziś właściwie należy rozumieć przez pojęcie starości? Nowa sytuacja Według ostatniego spisu powszechnego pod koniec 2023 r. dokładnie 26 tys. 615 osób w Niemczech miało 100 lat lub więcej lat. To odpowiednik średniej wielkości miasta. Osoby starsze są coraz bardziej widoczne w przestrzeni publicznej. Muzycy mający powyżej 80 lat występują na scenie, pary świętują diamentowe (sześćdziesiąte) rocznice ślubów, inni — co dużo smutniejsze — "przeżywają" swoich bliskich i doświadczają śmierci dzieci. Polska starzeje się coraz szybciej. Czekają nas wielkie zmiany To również pokolenia mające udział w kształtowaniu polityki. Więcej niż jeden na pięciu uprawnionych do głosowania wyborców w Niemczech ma dziś ponad 70 lat. Nigdy wcześniej się to nie zdarzało. — Z historycznego punktu widzenia jest to nowa sytuacja — mówi Adelheid Kuhlmey, gerontolog (gerontologia to nauka o procesach starzenia się — red.) ze szpitala Charite w Berlinie. — Wiele się zmienia. Średnie pokolenie wpada w nową pozycję — między dzieci, z których większość jest już dorosła, a rodziców — mówi. Dodaje, że sytuacja ta może mieć pewne plusy . — Zapewnia znacznie większe bogactwo doświadczeń — twierdzi. Katastrofa Odwrócenie piramidy demograficznej, odznaczające się znaczną przewagą osób starszych nad młodszymi, może być jednak również zagrożeniem. Zwłaszcza gdy proces starzenia się postępuje tak szybko. W Niemczech liczba osób powyżej 70. roku życia wzrosła z 8 mln w 1990 r. do 14 mln w 2022 r. — Zmierzamy ku katastrofie, jeśli chodzi o opiekę pielęgniarską — mówi Kuhlmey. Dodaje, że ponure prognozy mogą się sprawdzić, jeśli nie dojdzie do jakiejś fundamentalnej zmiany, począwszy od zmiany świadomości społecznej. — Nie jesteśmy wystarczająco przeszkoleni, by dobrze zorganizować okres po zakończeniu aktywności zawodowej, a przecież stał się on jednym z najdłuższych w naszym życiu — mówi. Zaledwie 150 lat temu średnia długość życia w Niemczech wynosiła 35-38 lat. Potem przyszły dwie wojny światowe. Mimo to nastąpił postęp w opiece medycznej, żywieniu i mieszkalnictwie, do tego poprawiły się warunki pracy oraz wzrósł dobrobyt. Według jednej z prognoz średnia długość życia do 2070 r. może wzrosnąć nawet do 86-90 lat. 70 lat to nowe 65 lat "66 lat to jeszcze nie koniec" — śpiewał Udo Juergens w połowie lat 70. ubiegłego wieku. Sam piosenkarz skończył 80 lat. Słowa jego piosenki znalazły potwierdzenie w danych niemieckiego badania wieku. Według nich 65-letni mężczyźni i kobiety mogą przeżyć średnio kolejne 16 do 17 lat bez znaczących problemów zdrowotnych. Wielu lekarzy zgadza się z tym, że 70 lat to nowe 65 lat. Wiek kalendarzowy nie zawsze jest jednak zgodny z "wiekiem biologicznym" . Ludzkie ciało nie jest przystosowane do życia przez ponad 90 lat. Nie ma gwarancji, że uprawianie różnych aktywności fizycznych — od rowerów po jogę na rolkach — pozwoli dożyć sędziwego wieku w sprawności. Istnieją jednak choroby, które występują tylko w starszym wieku. Najwięcej obaw budzi demencja. Gimnastyczka Johanna Quaas w listopadzie skończy 99 lat. Filozofia byłej nauczycielki wychowania fizycznego z Halle an der Saale, która rozpoczęła karierę sportową dopiero w wieku 56 lat, brzmi: zawsze być aktywną. — To mi pomogło — mówi. Nawet gdy trzy lata temu złamała szyjkę kości udowej. — Oczywiście nie mogłam wtedy trenować. Ale po rehabilitacji wróciłam na siłownię — zapewnia, dodając, że to pozwoliło jej wrócić do codziennego życia, a nawet sprawiło, że znów zaczęła jeździć na rowerze. Oczywiście nękały ją również dolegliwości. — Choroba zwyrodnieniowa stawów w kolanie i palcach. Ale przejmowanie się nią nie sprawi, że stanie się ona bardziej znośna — mówi Johanna Quaas. Czy jej przykład może być jakimś wyznacznikiem? Badaczka wieku Kuhlmey kręci głową. — To absolutny wyjątek ze specjalnymi genetycznymi predyspozycjami — ocenia. Średnio w wieku 85 lat rozpoczyna się faza zaawansowanej starości z upośledzeniem zdrowia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. — To nadal może być satysfakcjonujące życie, ale nie jest to już takie życie, jak to, gdy ma się 70 lat — mówi. Sprawy na pewno nie ułatwia fakt, że każdy starzeje się inaczej. Niektórzy, mając poniżej 70 lat, biologicznie są jakby o dziesięć lat starsi. Inni — 10 lat młodsi. Szansa dla pokolenia wyżu demograficznego To również sprawia, że tak trudno jest ustalić wiek emerytalny. — Najlepiej byłoby, gdybyśmy przechodzili na emeryturę indywidualnie, w zależności od sprawności — mówi Kuhlmey. Sama wkrótce skończy 69 lat. Ma tytuł starszego profesora. Nie rozumie, dlaczego od połowy 60. roku życia miałaby automatycznie wypadać z rynku pracy. Kuhlmey pokłada nadzieję w pomysłowości pokolenia wyżu demograficznego urodzonego od połowy lat 50. do końca lat 60. ubiegłego wieku. To pokolenie ma pojęcie o tym, co oznacza starzenie się. Prawie każdy jego przedstawiciel stworzył jakiś system opieki dla swoich rodziców. Po dekadach spadku populacja Polski odbija się od dna. Dwie przyczyny Kuhlmey dostrzega coś jeszcze. — To także pierwszy raz w historii, kiedy pokolenie czegoś się nauczyło — że nie chce na to samo narażać swoich dzieci — mówi. Badaczka ma nadzieję, że po tym doświadczeniu kolejne pokolenie podejmie inne decyzje. Być może więcej osób zdecyduje się na emeryturze zamieszkać z przyjaciółmi. Może w codziennym życiu w większym stopniu pomoże im też cyfryzacja. Bo system opieki medycznej pęka w szwach. — Wciąż podchodzimy do tematu starzenia się zbyt naiwnie — mówi Kuhlmey. Uważa, że zbyt mało mówi się o ostatnim etapie życia. O tym, co medycyna powinna zaoferować osobom powyżej 85 lat, a czego nie będzie w stanie, biorąc pod uwagę starzenie się społeczeństwa. Istnieje też inny aspekt tej sprawy. Badania pokazują, że dla zachowania długiego życia duże znaczenie ma uczestnictwo w życiu społecznym i towarzyskim. Czy stulatkowie mają takie możliwości. — Wciąż zbyt mocno tłumimy starość — mówi Kuhlemy. Uważa, że brakuje debaty i konsensusu społecznego w wielu kwestiach, włączając w to temat eutanazji. Dodaje, że wypracowanie go może być trudnym procesem. — Ale wszytko w życiu ma swoją cenę — uważa badaczka.