Pochowaja 700 ofiar z doliny smierci

Uroczystości organizujeInstytut Pamięci Narodowej oraz Urząd Miasta w Chojnicach. Rozpoczną się on 2września o godz. 11 w bazylice mniejszej pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Chojnicach.Będzie to msza święta pogrzebowa ponad 700 ofiar. Po mszy szczątki zostaną złożone wgrobie znajdującym się na cmentarzu Ofiar Zbrodni Hitlerowskich przy ul. Gdańskiejw Chojnicach. Mszy świętej będzie przewodniczył biskup pelpliński RyszardKasyna. Jednak już 29 sierpnia ogodz. 14.30 na Starym Rynku w Chojnicach zostanie odsłonięta wystawa, na którejprzedstawione zostaną wyniki prac archeologicznych przeprowadzonych w chojnickiej „dolinie śmierci”. Poszukiwania ofiar w „dolinie śmierci” Prokurator IPN z Gdańska wrazz zespołem biegłych z zakresu archeologii, antropologii fizycznej oraz bronipalnej i amunicji z Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu Rzeszowskiego prowadziliprzez trzy lata poszukiwania zbiorowych mogił Polaków zlokalizowanych na północnychobrzeżach Chojnic. Odnaleziono miejsca masowych egzekucji z jesieni 1939 rokuoraz stycznia 1945 roku. Poszczególne etapy poszukiwań opisywaliśmy w „Rzeczpospolitej”. Śledztwo zostało zainicjowanew 2020 roku po przeprowadzeniu prac przez zespół naukowców kierowanych przez dr.Dawida Kobiałkę, który zlokalizował mogiłę Polaków z egzekucji przeprowadzonej w styczniu1945 roku. Przyjęto, że znajdują się tam szczątki blisko 500 osób. Naukowcy znaleźlim.in. łuski i pociski z broni palnej, ale też rzeczy osobiste ofiar. Czytaj więcej Instytut Pamięci Narodowej odkrył masowe mogiły Polaków zamordowanych przez Niemców w 1939 roku w Dolinie Śmierci w Chojnicach. W wyniku kwerendy prowadzonejprzez historyka IPN dr. Dariusza Burczyka ustalono, że odkryto prawdopodobnemiejsce, w którym pNiemcy zamordowaliwięźniów z więzienia gestapo w Bydgoszczy, a ich ciała spalili. Ofiarami byłygłównie osoby aresztowane pod koniec 1944 roku i na początku 1945 roku m.in. naterenie Bydgoszczy, Grudziądza i Torunia. Lista osób, które zostały wtedy zamordowane, liczy około 120 nazwisk. Kim były ofiary Niemców? Ustalono, że jedna z dwóch odnalezionychobrączek należała do Ireny Szydłowskiej z domu Nickel. Została aresztowanaprzez gestapo 17 stycznia 1945 roku w Grudziądzu i po kilku dniach, wraz z innymizatrzymanymi, wywieziona w kierunku Bydgoszczy. Kobieta była kurierką ArmiiKrajowej. Na podstawie inicjałów orazdaty ślubu, znajdujących się na innej obrączce, historyk dr Dariusz Burczykustalił, że należała do Anny Stołowskiej z domu Walkowskiej aresztowanejprzez grudziądzkie gestapo w nocy z 16 na 17 stycznia 1945 roku. Świadczą o tymwygrawerowane na obrączce inicjały jej męża – Stanisława Stołowskiego, i dataich ślubu. Razem z Anną Stołowską Niemcy zatrzymali również jej męża oraz trójkę ich dzieci: Marię, Jana i Jerzego Szczepana. Trafili oni do aresztu gestapo w Grudziądzu, a stamtąd po kilku dniach zostali przewiezieni do Bydgoszczy i wraz z resztą więźniów wywiezieni w nieznanym kierunku. Czytaj więcej W Toruniu odsłonięto pomnik Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939. Śledztwo zostało poprzedzone kwerendamiarchiwalnymi i badaniem zdjęć lotniczych. Chodziło o to, aby ustalić miejsca polowychumocnień Wojska Polskiego, które zostały przygotowane latem 1939 roku. Pozajęciu Pomorza przez Niemców umocnienia te zostały wykorzystane do realizacji planueksterminacji cywilnej ludności polskiej przez oddziały Selbstschutzu i SS. Dokonałyone zabójstw przedstawicieli lokalnej inteligencji, a także 218 pensjonariuszyKrajowego Zakładu Opieki Społecznej w Chojnicach. Miejsce egzekucji zostałoodnalezione jesienią 2023 roku. Przy ofiarach znaleziono m.in. ozdobne spinkido mankietów męskich koszul, szczoteczkę do zębów, guziki, brzytwę, fragmentyodzieży. W maju 2024 roku poszukiwania objęły obszar kilku hektarów, wtedy znalezionocztery masowe mogiły. W jednej z nich były szczątki pensjonariuszy zakładu opieki. Teraz śledczy koncentrują sięnad identyfikacją odnalezionych szczątków. Zabezpieczyli łuski ipociski kal. 7,62 mm i 9 mm, pochodzące z broni strzeleckiej typu Browning,Parabellum i Mauser, które były używane przez grupy operacyjne niemieckiejpolicji i służb bezpieczeństwa oraz jednostki paramilitarne Selbstschutzu. Ślady tzw. zbrodni pomorskiej Odnalezione miejsca to kolejneślady tzw. zbrodni pomorskiej, czyli zaplanowanej akcji eksterminacyjnejprzeprowadzonej przez Niemców na terenie przedwojennego województwa pomorskiegow ponad 400 miejscowościach. Mordowali oni mieszkających na Pomorzu Polaków iŻydów, przedstawicieli inteligencji, duchowieństwa, właścicieli ziemskich, atakże osoby chore psychicznie. Sprawcami byli członkowie oddziałówVolksdeutscher Selbstschutz. Jak podaje IPN, na podstawie dokumentacjiekshumacyjnej i imiennych list ustalono ok. 16 tys. ofiar. Nie jest to jednakpełna liczba. Historycy zakładają, że zostało wtedy zamordowanych od 20 do 40tys. osób. Największym miejscem kaźni były tzw. lasy piaśnickie, gdzie zginęłoco najmniej 10 tysięcy osób.