Fala powodziowa zbliza sie do Wrocawia. Ekspert wskazuje kluczowe decyzje najblizszych godzin

Gwałtowne opady deszczu doprowadziły do katastrofalnej powodzi na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. Po zalaniu mniejszych miast wzbierająca woda zbliża się do Opola i Wrocławia — Nawet jeśli fala się przetoczy, istnieje jeszcze jedno zagrożenie. Do przerwania wałów może dojść nawet kilka dni później — zaznacza prof. Tomasz Kałuża Oczy zwracają się teraz na napełniający się zbiornik w Raciborzu Dolnym. — Sztuka polega nie na tym, żeby wyłapać całą wodę, tylko na tym, żeby ściąć wierzchołek fali powodziowej. Nie wiem, czy decyzja o uruchomieniu zbiornika nie była zbyt wczesna — ocenia w rozmowie z Onetem hydrolog — Jedna ze strategii mówi, by nauczyć się żyć z powodzią — dodaje. I zwraca uwagę, że w tej kwestii możemy wiele nauczyć się od Japończyków Więcej takich artykułów znajdziesz na stronie głównej Onetu Największa od lat powódź przetacza się przez południową Polskę . Zalane zostały miasta na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie , m.in. Kłodzko, Nysa, Głuchołazy, Prudnik, Stronie Śląskie, czy Lądek-Zdrój. Teraz oczy kierują się na stolice województw — Opole i Wrocław, do których wkrótce ma dotrzeć fala powodziowa. W poniedziałek w górach ustały potężne opady deszczu, które stoją za katastrofą. — Nie oznacza to wcale, że najgorsze już minęło. Strumienie, które obserwowaliśmy do tej pory, będą się łączyć i w przypadku Dolnego Śląska dopływać do Odry — zaznacza w rozmowie z Onetem prof. Tomasz Kałuża, hydrolog z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. — Nawet jeśli ta fala się przetoczy i utrzyma między wałami, istnieje jeszcze jedno zagrożenie — dodaje ekspert. Wskazuje na doświadczenia z powodzi z 1997 r., gdy w niektórych miejscach problemy pojawiały się kilka dni po kulminacji. — Wały przeciwpowodziowe powoli nasączają się wodą. Pojawiają się w nich uprzywilejowane drogi filtracji, wynikające np. z działalności zwierząt ryjących. Niestety w takim przypadku może dojść do przerwania wałów nieco później. Tak naprawdę możemy być spokojni dopiero wtedy, gdy woda opadnie do poziomu koryta rzeki — tłumaczy. Jak zatkana umywalka Czy Polska była odpowiednio przygotowana na taką powódź? Hydrolog zaznacza, że od czasu kataklizmu z 1997 r. w naszym kraju dokonał się duży postęp. I wyjaśnia, w jaki sposób władze mogą reagować z wyprzedzeniem, by zmniejszyć skalę katastrofy. — Mamy dwa rodzaje zbiorników przeciwpowodziowych. Pierwszy to te wielozadaniowe, które mają także zbierać wodę na wypadek suszy. W sytuacji, gdy mamy prognozy mówiące o dużych opadach, powinniśmy zacząć wyprzedzające zrzuty, żeby powiększyć rezerwę na przyjęcie wody. Każda godzina jest tutaj ważna — mówi prof. Kałuża. Przypomina przy tym, że "jeszcze tydzień temu martwiliśmy się, że wysychają nam rzeki". — Administratorzy zbiorników, patrząc na prognozy, stają przed zagwozdką. Mówią sobie: "co, jeśli jednak te opady nie dotrą, a mamy przecież suszę i ta woda będzie nam potrzebna" . Operatorzy mają dylemat, czy już zaczynać zrzut, czy jeszcze poczekać — zaznacza. Drugi rodzaj zbiorników przeciwpowodziowych to te tzw. suche. W normalnych warunkach woda nie jest w nich tamowana, a rzeki swobodnie przez nie przepływają. — W Sudetach sporo takich zbiorników zostało zbudowanych jeszcze przed II wojną światową. Przypomnieliśmy sobie o nich po 1997 r. Od tamtej pory powstało kilka nowych — tłumaczy prof. Kałuża. — Często to są nieduże zbiorniki, umieszczone wysoko w górach, bez żadnej stałej obsługi, bo dotarcie na te tereny może być trudne w czasie powodzi. Działają niejako automatycznie. Pozostawiony jest mały odpływ i w razie dużych opadów woda zaczyna się w nich piętrzyć jak w przytkanej umywalce. Tyle że one też mają swoją pojemność i powyżej pewnych wartości zaczynają się przelewać — dodaje. Kluczowy Racibórz. "Na tym polega cała sztuka" Najgłośniej w ostatnich dniach jest o zbiorniku Racibórz Dolny na Odrze . Ten ogromny obiekt, oddany do użytku w 2020 r., może pomieścić 185 mln m sześć. wody i ma za zadanie być główną tarczą dla położonych niżej Opola i Wrocławia. Prof. Kałuża tak wyjaśnia jego działanie: — Racibórz Dolny ma możliwość sterowania. To od nas zależy, kiedy zaczynamy łapać wodę, a kiedy zaczynamy ją odprowadzać. Kluczowy jest moment uruchomienia tego zbiornika. — Sztuka polega nie na tym, żeby wyłapać całą wodę, tylko na tym, żeby ściąć wierzchołek fali powodziowej. Mówiąc obrazowo — żeby z trójkąta zrobić taki spłaszczony trapez. Objętość przepływającej wody będzie taka sama, ale wydłużona w czasie. Żeby to się udało, zbiornik trzeba uruchomić w szczycie fali — dodaje. Zarządzające nim Wody Polskie zdecydowały o rozpoczęciu napełniania w niedzielę o godz. 4.20 nad ranem. Nasz rozmówca ma co do tego pewne wątpliwości. — Nie wiem, czy ta decyzja nie była zbyt wczesna. Racibórz Dolny powinien być wykorzystany w kulminacji fali, właśnie po to, żeby mógł ochronić Opole i Wrocław — zaznacza prof. Kałuża. We wtorek nad ranem Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gliwicach podał, że zbiornik został już zapełniony w 78 proc . "W IMGW grzeją się serwery" Zadanie stojące przed władzami jest jednak dużo bardziej skomplikowane, a konieczne do podjęcia decyzje nie ograniczają się do Raciborza Dolnego. Niezwykle istotna jest gospodarka wodna w licznych dopływach Odry. — Trzeba ją tak prowadzić, żeby nie dopuścić do nakładania na siebie fal. Jeżeli dwie kulminacje się spotkają w rzece, do której wpadają, to mamy gotowy problem. Przypomina to sterowanie ruchem drogowym. Najpierw trzeba puścić samochody z jednej strony, a dopiero potem z drugiej, żeby uniknąć zatorów i mieć płynny przejazd — tłumaczy hydrolog. — Mamy narzędzia, żeby tym odpowiednio sterować. Po pierwsze prognozy okazały się tym razem całkiem trafne, choć oczywiście nie w 100 procentach. Dysponujemy modelami, które pozwalają przeliczać wielkości odpadów na przepływy i kulminacje. Mamy też modele głównych rzek, możemy wprowadzać do systemu różne scenariusze. Myślę, że to właśnie się dzieje. Podejrzewam, że w IMGW grzeją się teraz serwery od obliczeń. To jest właśnie ten moment, żeby wykorzystać te narzędzia — podkreśla. — Mamy pod tym względem przewagę nad 1997 r. Wtedy jakieś modele też mieliśmy, ale dużo prostsze i ostatecznie poszło to na żywioł — dodaje prof. Kałuża. Do tego ekspert podkreśla konieczność bieżącej współpracy z sąsiadami. Przypomina, że w 1997 r. pojawiły się oskarżenia, że skala polskiej powodzi została zwiększona przez Czechów, którzy mieli robić zrzuty wody, by ratować swoje zbiorniki. — Tu musi być koordynacja międzynarodowa. To nie jest nic nadzwyczajnego. Najlepszym przykładem jest Dunaj, którego regulacja wymaga współpracy między wieloma krajami — dodaje. Brać przykład z Japończyków Hydrolog z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu uważa, że w najbliższych latach potrzebna jest głębsza dyskusja nad ochroną przeciwpowodziową w Polsce. Wskazuje przy tym na trzy główne strategie. — Pierwsza, to trzymać ludzi z dala od powodzi. To znaczy nie budować na terenach zalewowych. Z tym mamy czasem w Polsce problem, bo to mogą być atrakcyjne działki w centrach miast. Druga strategia, to trzymać powódź z dala od ludzi. Na nią składa się budowa zapór, zbiorników, całej infrastruktury — tłumaczy. Jest wreszcie strategia trzecia. — O niej mówi się najmniej — zaznacza prof. Kałuża. — Chodzi o to, by nauczyć się żyć z powodzią. Jeśli widzimy, że pewne tereny są regularnie zalewane, to trzeba tak na nich przygotować infrastrukturę i budynki, żeby były one jak najbardziej odporne i woda wyrządzała im jak najmniej strat — wyjaśnia. Jak miałoby to wyglądać w praktyce? — Na przykład na potencjalnie zalewanych kondygnacjach nie powinniśmy umieszczać cennych rzeczy. Jeśli mamy szpital, to tomografy nie powinny stać w piwnicach. Jeśli mamy dom mieszkalny, to budujmy go tak, żeby po zamknięciu przetrwał napór wody i zachował szczelność. Na parterze nie kładźmy parkietów ani paneli, które po zalaniu będą nadawały się tylko do wyrzucenia — odpowiada hydrolog. — Tak jak Japończycy nauczyli się żyć z zagrożeniem trzęsienia ziemi , tak u nas na niektórych obszarach trzeba uczulać mieszkańców, że mogą być zalewani i podtapiani. I powinni być na to zawczasu przygotowani — dodaje. CZYTAJ RELACJĘ NA ŻYWO!