Oto nagrodzeni Angelusem i Silesiusem w 2024. "Rzecz o ludziach niewygodnych"

Pochodzący z Warszawy Dominik Bielicki został laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii Książka roku. Jury doceniło go za tom "Wielki ping-pong". Za najlepszy debiut uznano "UFOPORNO" Opal Ćwikły. Stawkę silesiusowych wyróżnień uzupełnia Marzanna Bogumiła Kielar, która już w maju podczas Festiwalu Silesius została ogłoszona laureatką za całokształt pracy twórczej. Dwie spośród najważniejszych polskich nagród literackich, obie fundowane przez miasto Wrocław – Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus i Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius – już po raz piąty zostały wręczone podczas wspólnej gali, która miała miejsce 19 października w Akademii Muzycznej im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu . W wymiarze finansowym Angelus to najwyższe wyróżnienie przyznawane w Polsce – wynosi 150 tys. zł . W tym roku nagroda trafiła w ręce Moniki Helfer za powieść "Hałastra" . Urodzona na austriackiej prowincji Helfer otwiera tą książką" autobiograficzny tryptyk rodzinny, w którym przygląda się własnym korzeniom. Tak o "Hałastrze" mówi Justyna Sobolewska, jurorka Angelusa: "Nagrodziliśmy książkę wybitną – intymną, rodzinną, uniwersalną. Doceniliśmy historię opowiedzianą z perspektywy kobiet. To rzecz o ludziach niewygodnych, którzy – choć żyjący na marginesie lokalnej społeczności – budzili respekt. To książka – świadectwo niezgody na przemoc, wykluczenie, pogardę. Ta proza nie oszczędza w zasadzie nikogo". Nagroda finansowa – 40 tys. zł – przyznawana jest także za przekład . Zwyczajowo wyróżnienie to otrzymuje tłumacz bądź tłumaczka zwycięskiej książki. Tegorocznym laureatem Angelusa w tej kategorii został zatem Arkadiusz Żychliński, filolog, komparatysta, tłumacz z języka niemieckiego, profesor w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. "Arkadiusz Żychliński, którego nagradzamy za przekład z języka niemieckiego, znakomicie oddał w polszczyźnie rytm i melodię dojmującej prozy Moniki Helfer. Mamy nadzieję, że doczekamy się – w jego przekładzie – kolejnych części historii rodziny Moosbruggerów. Europa Środkowa zasługuje na tę trylogię" – dodaje Justyna Sobolewska. Trzecim angelusowym wyróżnieniem jest Nagroda im. Natalii Gorbaniewskiej, przyznawana w plebiscycie internetowym przez czytelników . Upamiętnia ona zmarłą w 2013 roku rosyjską poetkę i dziennikarkę, pierwszą przewodniczącą jury Angelusa. Laureat bądź laureatka otrzymuje zaproszenie do Wrocławia na trzymiesięczne stypendium literackie, które funduje Wrocławski Dom Literatury. W tym roku osoby głosujące wybrały "Szklany ogród" Tatiany Țîbuleac w przekładzie Kazimierza Jurczaka. Książka została wydana w koedycji Wydawnictwa Książkowe Klimaty i Oficyny Literackiej Noir sur Blanc. W skład jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus wchodzą: Martin Pollack (przewodniczący), Wojciech Browarny, Kinga Dunin, Michał Nogaś, Mykoła Riabczuk, Justyna Sobolewska oraz Andrzej Zawada. Statuetkę Angelusa autorstwa Ewy Rossano wręczyła Wiceprezydentka Wrocławia Renata Granowska. Wrocławską Nagrodę Poetycką Silesius wręczono w tym roku po raz siedemnasty. Co roku przyznawana jest w trzech kategoriach: Debiut, Książka roku i Całokształt. Silesiusa w kategorii Książka roku otrzymał Dominik Bielicki za tom "Wielki ping-pong" (wydawnictwo j). Autor odebrał statuetkę oraz nagrodę finansową w wysokości 50 tys. zł. Bielicki urodził się w 1976 r. w Warszawie. Debiutował w 2008 roku tomem "Gruba tańczy", za który otrzymał wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Literackim "Złoty Środek Poezji". W 2018 r. za swój drugi tom "Pawilony" zdobył Nagrodę Literacką Gdynia oraz nominację do Silesiusa. Piotr Śliwiński, przewodniczący jury Silesiusa, mówi o tegorocznym werdykcie tak: "«Wielki ping-pong» Dominika Bielickiego jest książką, która jednocześnie wydaje się doskonale znajoma i doskonale obca. Jest znajoma, ponieważ wszyscy mieliśmy dzieciństwo, a niektórzy z nas mieli dzieciństwo w czasach PRL-u. Jest obca, ponieważ (prawie) wszyscy mówimy o dzieciństwie inaczej – z rozrzewnieniem, nostalgicznie, może nawet z rozpaczą, jak mówi się o czymś utraconym, poeta tymczasem filtruje je przez świadomość, że życie toczy się za «drzwiami do wielkiego ping-ponga», bez naszego wpływu na reguły i upływ czasu. I dlatego język jego wierszy niesiony jest raczej przez obrazy, a nie przez emocje, raczej sprawozdaje, niż waloryzuje, zdaje się raczej chłodny i obojętny niż angażujący... Pod tym «raczej» w wierszach kryje się wszystko, co czyni je wartymi czytania". Za najlepszy debiut 2023 roku jury uznało tom "UFOPORNO" Opal Ćwikły , wydany przez Staromiejski Dom Kultury. Autorka otrzymała statuetkę i nagrodę finansową wynoszącą 15 tys. zł. Opal Ćwikła została w 2022 r. mistrzynią Lublina w slamie poetyckim, jest artystką multidyscyplinarną, kłir, performerką, poetką, propagatorka dragu poetyckiego, działaczką na rzecz lubelskiej poezji w fundacji Heuresis i Bibliotece Azyl. Tak o książce Ćwikły mówi Alina Świeściak, jurorka Silesiusa: "«UFOPORNO» to popis językowej sprawności, wielkie kłirowe show; rozkręcony, rozwibrowany poetycki młynek zasysający całą naszą smutną rzeczywistość z jej mocno eksponowanymi przemocowymi siłami. Ale i udana próba kłirowego upodmiotowienia tego świata. Opal Ćwikła, specjalistka od dragu poetyckiego, nie wpisuje się w dobrze obecne w polu literackim konwencje, a wsparcia dla swojego dziewczyńskiego buntu szuka w «innych estetykach». Pomocne okazuje się tu coś, co można by nazwać alternatywnym porno; otwiera ono nieskończony, niebezpieczny potencjał odsłaniającego się ciała". Silesiusa za całokształt twórczości (nagroda w wysokości 100 tys. zł) odebrała Marzanna Bogumiła Kielar . Poetka urodziła się w 1963 r. w Gołdapi, mieszka w Warszawie, jest absolwentką filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, doktor habilitowaną humanistyki. Pracuje w Akademii Pedagogiki Specjalnej. Po debiutanckim, obsypanym nagrodami tomie "Sacra conversazione" (1992) opublikowała kolejne książki poetyckie: "Materia prima" (1999), "Monodia" (2006), "wybory Umbra" (2002), "Brzeg" (2010) i najnowszy, wydany w zeszłym roku tom "Wilki". Jest także autorką ośmiu wyborów w językach obcych. To laureatka wielu ważnych nagród, m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich i Nagrody im. Kazimiery Iłłakowiczówny (1993), Paszportu "Polityki" (2000) i Hubert-Burda-Preis (Niemcy, 2000), uhonorowana Kryształem Vilenicy (Słowenia, 1995). Jej wiersze przetłumaczono na dwadzieścia trzy języki. Kielar jest wielokrotną stypendystką fundacji kulturalnych i ośrodków badawczych w Europie, Stanach Zjednoczonych, i Azji. Piotr Śliwiński, przewodniczący jury Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, twórczość tegorocznej laureatki komentuje następująco: "Zbudowała swój świat, odseparowany, chłodny, wilgotny, lecz przesycony cichą emocją, niepewną, lecz wyczuwalną duchowością, kobiecy. Odrysowała krajobrazy swojej młodości, północne, surowe, a także – w «Wilkach» – krajobrazy pamięci przesiedleńców, repatriantów, ludzi wypędzonych stamtąd donikąd, które mieli dopiero zamieszkać. O poezji współczesnej rzadko mówi się, że jest piękna. O poezji Marzanny Bogumiły Kielar wypada powiedzieć – jest piękna". Marzanna Bogumiła Kielar jest piątą kobietą wyróżnioną Silesiusem za całokształt twórczości. Poetka dołączyła do znakomitego grona twórców i twórczyń, którzy otrzymali Nagrodę. Byli to kolejno: Tadeusz Różewicz (2008), Stanisław Barańczak (2009), Piotr Sommer (2010), Urszula Kozioł (2011), Marcin Świetlicki (2012), Krystyna Miłobędzka (2013), Darek Foks (2014), Jacek Podsiadło (2015), Julian Kornhauser (2016), Andrzej Sosnowski (2017), Bohdan Zadura (2018), Ewa Lipska (2019), Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki (2020), Ryszard Krynicki (2021), Marcin Sendecki (2022) i Joanna Mueller (2023). O wyborze osób nagrodzonych zadecydowało jury w składzie: Piotr Śliwiński (przewodniczący), Monika Glosowitz, Paweł Mackiewicz, Małgorzata Mikołajczak, Krystyna Pietrych, Paweł Próchniak i Alina Świeściak. Statuetkę Silesiusa autorstwa Michała Staszczaka wręczyła Wiceprezydentka Wrocławia Renata Granowska.