Felieton Gwiazdowskiego Wszystkich Swietych i nieswietych

O ile liberałowie są indywidualistami, wyżej cenią jednostkę niż jakieś tam "społeczeństwo", to nawet oni czczą pamięć swoich bliskich. A nawet nie tylko bliskich. Nie bez powodu odwołujemy się ciągle do pamięci Adama Smitha. Nawet libertarianie odwołują się do Ludwiga von Misesa. I o ile Smith, bardziej etyk niż ekonomista, profesor teologii moralnej, na miejsce w panteonie świętych może mógłby jeszcze liczyć, to Mises pewnie już nie za bardzo. Niektórzy utrzymują, że poza posługiwaniem się językiem Stąd też u ludzi od zarania ich życia plemiennego mieliśmy też pewną cześć wobec starszych. Tych, którym było stosunkowo coraz bliżej do grona zmarłych. Dziś czytam o gerontokracji - które to słowo używane jest coraz częściej w pogardliwym kontekście, zwłaszcza wśród anonimowych obrońców praw młodych i ich trudnej sytuacji na rynku mieszkaniowym. "Dziaders" - to też dość powszechne określenie dla osób starszych, z których poglądami ukształtowanymi w ich młodości, dzisiejsi młodzi, ukształtowani w innej rzeczywistości, się nie zgadzają. Mają nawet pretensje, że ta obecna rzeczywistość jest "winą" tamtych - dziadersów właśnie. No to zauważę, że wieża Pałacu Kultury wystaje dziś ponad Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie tak samo beznadziejnie jak wystawała 30 lat temu ponad halę Kupieckich Domów Towarowych. Ale różnica między Muzeum a halą KDT jest taka, jak między całą rzeczywistością ówczesną i obecną. Nie wiem, jak młodzi krytycy tej dzisiejszej daliby sobie radę w tamtej. A ta dzisiejsza to efekt "kultury zap....olu" tych dziadersów. . Bo święci to nie byli. Ale ich wspominamy. Tego co stworzyli wspominać nie musimy, bo to mamy. To oczywiście nie jest tak, że starsi są mądrzy, a młodzi głupi. Nie jest nawet tak, że ci starsi są mądrzejsi od młodych. Ale (A da niektórych to nawet Marks). O ile jednak Einstein czerpał wiedzę z teorii "dawno zmarłych fizyków", o tyle Keynes szydził z polityków, którzy byli "niewolnikami teorii dawno zmarłych ekonomistów". Zabawne, bo sam Keynes zmarł już dość dawno (jak na szybkość przemian we współczesnym świecie), a niektórzy młodzi ekonomiści pozostają niewolnikami jego teorii. Niektórzy jednak nawet Keynesa mają za "dziadersa". Z drugiej strony są krytycy Keynesa, którzy patrzą na wiele zjawisk jego oczami. Ujawnia się tu stosunek do "dawno zmarłych" (albo nawet niedawno) i ich dorobku. Dobrze go sobie uświadomić właśnie dziś. A jeszcze bardziej jutro. "Jedni dopatrują się w tradycji bielma na oczach ludzkości - pisał Jerzy Szacki - inni mają ją za oczy same". I jedni, i drudzy nie mają racji. Obie coś wnoszą do naszego życia. I to nie tylko społecznego. Ale także indywidualnego. Tak, jak nie byłoby dzisiejszego społeczeństwa bez poprzedniego, tak nie byłoby jednostek bez ich poprzedników. I tak samo jest z każdą jednostką - wszystkie, tak jak i całe społeczeństwo, mają w sobie coś po swoich poprzednikach. Parafrazując Kurasia (to jest kod kulturowy dla "dziadersów) "jak się człowiek nie odwróci... antenaci zawsze z tyłu". Autor prezentuje własne poglądy i opinie. Śródtytuły pochodzą od redakcji.