Ministerstwo Kultury Zabezpieczymy artystow. Rozpoczeto prace nad projektem ustawy

"Przypomnijmy sobie datę 24 maja 2012 r. To był »Dzień bez sztuki«, w którym artyści z pola sztuk wizualnych zaapelowali o zamknięcie wszystkich muzeów i galerii. Chcieli, abyśmy jako odbiorcy ich pracy mogli sobie wyobrazić, jak wyglądałby świat bez dostępu do kultury, bez sztuki. W ten sposób zwrócili uwagę na problem artystów, którzy, choć są twórcami kultury, nie byli dostrzegani przez system zabezpieczeń społecznych. Właśnie dziś wykonujemy krok, by zmienić ten system. Dziś złożyliśmy wniosek o wprowadzenie do wykazu prac legislacyjnych rządu projektu ustawy o zabezpieczeniu społecznym osób wykonujących zawód artystyczny. Chcemy, by artyści, którzy są tak ważni dla naszej tożsamości, kultury i naszego państwa — zyskali coś, co powinni mieć już od dawna, czyli włączenie do systemu ubezpieczeń społecznych" — powiedziała Hanna Wróblewska, ministra kultury i dziedzictwa narodowego podczas konferencji prasowej. "Największą inwestycją w polską kulturę jest inwestycja w tych, którzy tę kulturę tworzą — w artystki, artystów, twórców i twórczynie. Ten projekt ustawy jest pierwszym krokiem w kierunku zbudowania odpornego systemu widzącego wszystkich ludzi kultury. Wsparcie dedykowane jest osobom potrzebującym, w okresie, w którym tego będą potrzebować, nie zaś osobom, które osiągają znaczne przychody. Proponowane rozwiązanie posiada cenzus dochodowy" — dodała. Według danych deklaratywnych z badania "Policzone, policzeni 2024. Artyści, twórcy i wykonawcy w Polsce", środowisko artystyczne w Polsce liczy ok. 62,4 tys. osób. Wiele osób dotkniętych jest nierównościami płacowymi. Spośród próby badawczej n = 5122 — 51 proc. artystów posiada przychody z tytułu umów zlecenia i o dzieło, 69 proc. — ma dochody poniżej średniej krajowej, a 30 proc. — poniżej minimalnego wynagrodzenia. W zbadanej grupie 10,4 proc. twórców i artystów nie ubezpiecza się z powodu niskiego statusu majątkowego, a 11 proc. ubezpiecza się przy członkach rodziny. Pandemia COVID-19 uwidoczniła kruchość tego systemu i brak zabezpieczenia artystów, których wynagrodzenie jest zdecydowanie poniżej średniej. Najważniejsze założenia projektu ustawy mówią, że twórcy zyskają realną możliwość wejścia w system ubezpieczeń społecznych. Dzięki dopłatom uzupełnione zostaną składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, by zrównać je z poziomem wynikającym z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Będę one ewidencjonowana na kontach w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i przelewane automatycznie, bez konieczności podejmowania na tym etapie działania ze strony artysty, do momentu uzyskania przyjętego progu dochodu. Projekt ustawy wprowadza ścieżkę uzyskania statusu artysty zawodowego. Będzie przysługiwał osobom wykonującym zawód artystyczny, które będą mogły udokumentować dorobek artystyczny w okresie ostatnich trzech lat. Przyznawać ma go dyrektora nowego organu — Instytutu Artysty Zawodowego na podstawie złożonego wniosku i po zasięgnięciu opinii Komisji Opiniującej, w której skład będą wchodzić przedstawiciele środowisk twórczych i artystycznych (90 osób) oraz przedstawiciele MKiDN, Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz ZUS (24 osoby). Komisje będą pracować w trzyosobowych zespołach. Status artysty zawodowego będzie mógł być przyznany maksymalnie na okres 5 lat. Po upływie 10 lat nieprzerwanego posiadania statusu może być przyznany bezterminowo, a w przypadku zaprzestania wykonywania zawodu, zostać cofnięty. Prawo do otrzymania dopłat do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne będzie przysługiwać osobie, która poświęciła istotną część aktywności zawodowej na wykonywanie zawodu artystycznego i która w trzech poprzednich latach podatkowych osiągnęła dochody nie wyższe niż 125 proc. minimalnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym. Dopłata uzupełni wysokość składek na koncie ubezpieczonego do wysokości składek należnych z tytułu minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość dopłaty będzie weryfikowana indywidualnie i przekazywana bezpośrednio na konto w systemie teleinformatycznym Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Do otrzymania dopłaty będzie uprawniał przychód, który w 2025 r. wyniesie maksymalnie 5 tys. 832,50 zł, a w 2026 r. — 6 tys. 337,50 zł. Źródłem finansowania dopłat do składek społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego będzie Fundusz Wsparcia Artystów Zawodowych. Za koordynowanie wydatkowania środków z Funduszu, tj. dopłat do składek i zapomóg, oraz obsługę postępowań i rozliczeń będzie odpowiedzialny Instytut Artysty Zawodowego. W ramach Instytutu Artysty Zawodowego będzie działać Rada Programowo-Naukowa, do której zadań będzie należało monitorowanie sytuacji zawodów i weryfikowanie działania systemu. Po pięciu latach planowana jest ewaluacja przyjętych założeń.