Tarcza Wschod. Inwestycje szybsze dzieki uproszczonym procedurom i wywaszczeniom

Pilne uproszczenie i usprawnienie budowy inwestycji w zakresie obrony państwa, w tym Tarczy Wschód - to cel przygotowanego przez MON i opublikowanego we wtorek projektu ustawy. Przepisy przewidują m.in. możliwość wywłaszczenia nieruchomości za odszkodowaniem. fot. Michal Kosc / / FORUM Chodzi o projekt ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie potrzeb obronności państwa oraz ustanawiania stref ochronnych dla terenów zamkniętych oraz o zmianie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Dokument przygotowało Ministerstwo Obrony Narodowej. Został opublikowany przez Rządowe Centrum Legislacji we wtorek, ale dokumenty noszą datę 8 października. "Zasadniczym celem opracowania niniejszego projektu ustawy jest pilna potrzeba uproszczenia i usprawnienia procesu inwestycyjno-budowlanego w zakresie przygotowania i realizacji strategicznych inwestycji dotyczących obronności państwa, które biorąc pod uwagę aktualną sytuację geopolityczną, powinny być traktowane jako priorytet przez wszystkie organy administracji państwowej" - napisano w uzasadnieniu. Projekt w szczególności dotyczy "stworzenia odpowiednich, szczególnych ram prawno-organizacyjnych, dzięki którym możliwa będzie realizacja zadań inwestycyjnych dostosowujących infrastrukturę obronną do potrzeb realizacji celu publicznego". Przepisy są projektowane m.in. z myślą o wykonawcach Tarczy Wschód. Uchwałę w sprawie ustanowienia "Narodowego Programu Odstraszania i Obrony - Tarcza Wschód", na zrealizowanie którego w latach 2024-2028 przewidziano 10 mld zł, Rada Ministrów przyjęła 10 czerwca. Program zakłada budowę fortyfikacji i naturalnych przeszkód terenowych na odcinku ok. 800 km wzdłuż wschodniej i północnej granicy Polski w województwach pomorskim, warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim i podkarpackim. W projekcie Tarczę Wschód zaliczono do inwestycji kluczowych. Są one definiowane jako "szczególny katalog strategicznych inwestycji w zakresie obronności państwa realizowanych na terenach zamkniętych" podległych MON. Autorzy przepisów założyli, że minister obrony określi w formie niejawnej decyzji wykaz inwestycji kluczowych wraz z przypisanymi do nich inwestorami. W ich przypadku nie będzie obowiązku uzyskania decyzji lokalizacyjnej oraz pozwolenia na budowę, a po zakończeniu robót budowlanych wystarczy zawiadomienie wojewody o przystąpieniu do użytkowania obiektu. Wszystkie strategiczne inwestycje w zakresie obronności państwa w projekcie ustawy są postrzegane jako cel publiczny w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. "Przyjęcie powyższej podstawy prawnej jako punktu odniesienia przesądza jednocześnie o możliwości dokonania wywłaszczeń nieruchomości na cele realizacji tych inwestycji" - podano w uzasadnieniu. Rozwiązania przewidziane w projekcie mają służyć zarówno budowie infrastruktury wojskowej w nowych lokalizacjach, jak i rozbudowie już istniejącej. Dotyczą również późniejszego utrzymania wybudowanych obiektów i urządzeń. "W przypadku budowania infrastruktury wojskowej w nowej lokalizacji, wybór lokalizacji będzie odbywał się wariantowo we wskazanym obszarze operacyjnym. W pierwszej kolejności będą uwzględniane nieruchomości z zasobu Skarbu Państwa oraz z zasobu jednostek samorządu terytorialnego. W przypadku konieczności pozyskania nieruchomości będących własnością prywatną, nabywane one będą na potrzeby inwestycji przed złożeniem wniosku w ramach dobrowolnych umów, a w przypadku braku takiej możliwości zostaną one wywłaszczone za odpowiednim odszkodowaniem" - podał resort obrony. Inwestycje obronne do kategorii strategicznych kwalifikował będzie minister obrony. Decyzję o zezwoleniu na realizację takiej inwestycji ma wydawać wojewoda na wniosek inwestora, czyli jednostki podległej lub nadzorowanej przez MON. Od decyzji będzie można odwołać się do ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa; obecnie jest to resort rozwoju. Projekt przewiduje, że wojewoda będzie miał do 90 dni na wydanie decyzji. Na rozpatrzenie ewentualnego odwołania minister będzie miał maksymalnie 30 dni, a gdyby doszło do złożenia skargi do sądu administracyjnego, na jej rozpatrzenie będą dwa miesiące. W postępowaniu odwoławczym lub przed sądem administracyjnym nie będzie możliwości uchylenia decyzji wojewody w całości ani stwierdzenia jej nieważności, jeśli wadą prawną dotknięta jest tylko część tej decyzji. Przed złożeniem wniosku do wojewody inwestor nie będzie musiał gromadzić przewidzianych w zwykłym trybie decyzji, zezwoleń i uzgodnień. Zamiast nich wystarczą opinie właściwych organów i podmiotów. Do wniosku należy dołączyć decyzję o uwarunkowaniach środowiskowych, przy czym na jej wydanie będzie 60 dni - zakładają projektowane przepisy. W uzasadnionych wypadkach decyzja wojewody może otrzymać rygor natychmiastowej wykonalności. Autorzy projektu podkreślają, że tworzy on warunki "do nabywania nieruchomości niezbędnych do realizacji inwestycji strategicznych w drodze dobrowolnych umów oraz zamiany nieruchomości na położone poza obszarem inwestycji". Jednak jeśli inwestor nie porozumie się z dotychczasowym właścicielem lub użytkownikiem wieczystym, możliwe są dwa rozwiązania - wywłaszczenie nieruchomości na własność Skarbu Państwa (lub jednostki nadzorowanej przez MON) albo ustanowienie na nieruchomości ograniczeń w sposobie korzystania z niej. Jeśli nie dojdzie do zawarcia dobrowolnej umowy, to ustawa przewiduje, że do wywłaszczenia będzie dochodziło z dniem, w którym decyzja wojewody zezwalająca na inwestycję stanie się ostateczna. Wtedy również automatycznie wszczynane będzie postępowanie w sprawie ustalenia odszkodowania za wywłaszczenie, a na ustalenie jego wysokości wojewoda będzie miał 30 dni. Zdaniem autorów projektu to zarówno przyspieszy realizację inwestycji, jak również doprowadzi do szybszego przyznania odszkodowania. Do zapłaty odszkodowania zobowiązany będzie inwestor, on także ma pokryć koszty ustalenia jego wysokości. Pola i lasy objęte decyzją o zezwoleniu na inwestycję strategiczną zostaną wyłączone z przepisów o ochronie gruntów rolnych i leśnych. W przypadku lasów obowiązek dokonania nieodpłatnej wycinki i uprzątnięcia terenu spadnie na Lasy Państwowe. Jeśli inwestycja ma powstać na działce zarządzanej przez Lasy Państwowe, przejdzie ona z mocy prawa i nieodpłatnie w trwały zarząd resortu obrony. Taka formuła ma skrócić procedury. W projekcie założono, że do strategicznych inwestycji obronnych nie będzie miało zastosowania Prawo zamówień publicznych. Dzięki temu - argumentuje MON - skróci się czas wyłaniania wykonawców projektu i robót budowlanych, a więc krótszy będzie też czas realizacji inwestycji. Ponadto, projekt zawiera przepisy dotyczące stref ochronnych terenów zamkniętych. W takiej strefie będzie można na przykład ustanowić zakaz przebywania lub ograniczenia swobody poruszania się. Właściciel nieruchomości, która znajdzie się w takiej strefie, będzie mógł żądać odszkodowania lub wykupienia nieruchomości lub jej części. Projekt ma także uregulować dopuszczalny poziom hałasu na granicy terenów zamkniętych przez MON, a w skrajnych przypadkach - sposób wprowadzania obszarów ograniczonego użytkowania. Autorzy projektu argumentują, że obecnie dopuszczalne poziomy hałasu powodują ograniczenia we właściwym przygotowaniu żołnierzy, gdy tymczasem obecna sytuacja geopolityczna "niewątpliwie powoduje konieczność zintensyfikowania szkolenia wojsk". Zgodnie z przedłożeniem Agencja Mienia Wojskowego zostanie zwolniona z podatku od czynności cywilnoprawnych. MON w uzasadnieniu podaje, że przygotowując projekt, wzorowało się na przepisach o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji drogowych i przeciwpowodziowych, o strategicznych sieciach przesyłowych, lotniskach użytku publicznego oraz o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. W projekcie przewidziano, że ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia. (PAP) Autor: Rafał Lesiecki ral/ godl/ Źródło: PAP