Na rynku biurowym inne miasta gonia stolice. Najblizej do lidera ma Krakow

— — mówi Katarzyna Gajewska, dyrektorka w dziale badań i analiz rynku w CBRE. — Największy z nich to Kraków, gdzie mamy 1,8 mln m kw. Zaraz za nim jest Wrocław, potem Trójmiasto. Pozostałe rynki bardzo gonią, w ostatnich latach zwłaszcza Katowice – dodaje. Dla porównania Branża IT wybiera Kraków i Wrocław Ekspertka zwraca uwagę, że rozwój poszczególnych rynków ma przede wszystkim związek z dostępnością wykwalifikowanej kadry. Do tej pory głównymi najemcami były głównie firmy, które się przenosiły i lokowały w Polsce swoje centra usług wspólnych (tzw. SSC). Często był to back office dla większych organizacji, dzisiaj już rynki regionalne wybierane są także przez międzynarodowe organizacje na swoje europejskie huby. — . Z kolei firmy skandynawskie najchętniej lokują się w Trójmieście i Szczecinie. To się jednak zmienia i poszczególne miasta mają dużo do zaoferowania dla wielu sektorów działalności. W Warszawie od dłuższego czasu rynek jest mocno ustabilizowany i zróżnicowany i nie mamy jednego dominującego sektora — mówi ekspertka. Gdzie buduje się najwięcej biur? Oczywiście nadal w Warszawie, choć jak podkreślają eksperci, to ciągle i tak jak na warszawskie zapotrzebowanie za mało. Z kolei spośród miast regionalnych, , ale to i tak jest niewiele, bo przed pandemią budowało się tutaj momentami ponad 200 tys. m kw. — . Umowy najmu są długoterminowe, więc tutaj nic nie dzieje się szybko. Standardem najmu jest 5-7 lat, więc jeśli firma np. podpisała umowę tuż po wybuchu pandemii, myśląc o ograniczonej przestrzeni, to teraz rzeczywiście może być już ta powierzchnia za mała — tłumaczy Katarzyna Gajewska. Coraz częściej jednak umowy najmu są na tyle elastyczne, że przewidują ekspansję powierzchni, jeśli zajdzie taka potrzeba w przyszłości. Rewitalizacja starszych biurowców tylko w stolicy? Warszawa ma najwięcej starszych budynków biurowych w porównaniu do miast regionalnych. Dlatego też to właśnie , o czym pisaliśmy już . — Dla inwestorów w miastach regionalnych stawki czynszu są nieco niższe niż w Warszawie i w związku z tym modernizacja starszych biurowców może nie być opłacalną inwestycją — mówi Katarzyna Gajewska. — — dodaje. Ekspertka zwraca jednak uwagę, że inwestycje mixed-use także na rynkach regionalnych stają się popularne. — W Poznaniu np. będzie teraz powstawać taka inwestycja, która łączy i trochę handlu, gastronomii, powierzchni biurowych, a także mieszkaniowych — zdradza. Pośród odrestaurowanych zabudowań industrialnych pojawiają się nowoczesne gmachy mieszkaniowe, biurowe i handlowo-usługowe. Więcej o tym projekcie napiszemy w osobnym artykule. Mieszkania zamiast biur — nowy trend W miastach regionalnych zauważalny jest w tej chwili trend zmiany pierwotnego przeznaczenia gruntów, na których miały powstawać biurowce w grunty pod inwestycje typowo mieszkaniowe. — Widząc dwudziestoprocentowe pustostany deweloperzy, czekając, aż rynek tę powierzchnię wchłonie, , mieszkania na wynajem lub prywatne akademiki. I to teraz często obserwujemy – potwierdza ekspertka. — Widzimy jednocześnie, że te rynki się bardzo dywersyfikują. To było widać w Warszawie już kilka lat temu. Teraz coraz bardziej wyraźnie jest to widoczne również w takich miastach jak Kraków, Wrocław czy Poznań. . Są takie budynki, które mają kolejkę najemców, a są takie, które mają połowę dostępnej powierzchni — podkreśla ekspertka. Stawki czynszu na rynkach regionalnych W stolicy najbardziej pożądaną okolicą na biurowym rynku, a co za tym idzie, najdroższą, jeśli chodzi o stawki za m kw. wynajmowanej powierzchni, jest ścisłe centrum oraz rejon Ronda Daszyńskiego. Na rynkach regionalnych natomiast jest to — Oczywiście w tych budynkach na rynkach regionalnych, do których ustawiają się kolejki najemców, możemy osiągnąć stawki 19 euro za m kw. Jednak nadal jest to o wiele mniej niż w stolicy — mówi Katarzyna Gajewska. — . W Warszawie niższe stawki będzie miał np. Mokotów, gdzie mamy starsze biurowce — dodaje. W Polsce buduje się spekulacyjnie Jak podkreśla ekspertka, nasz rynek działa trochę inaczej niż pozostałe rynki europejskie, zwłaszcza te zachodnie, bo tam bardzo często na znaczną część powierzchni. — bez żadnej podpisanej umowy. Natomiast banki, aby uruchomić finansowanie, wymagają w określonym momencie budowy pewnego poziomu przednajmu, czyli podpisanych umów. Jest to czasami bardzo trudne, bo jednak najemcy "kupują oczami" i często najem rusza, dopiero kiedy na budynku kładziona jest elewacja — mówi Katarzyna Gajewska. W Warszawie ta sytuacja zacznie się niedługo zmieniać, bo przestrzeni biurowej do wynajęcia w tych najbardziej pożądanych lokalizacjach jest coraz mniej, więc jak przewiduje ekspertka, najemcy zaczną podpisywać umowy w budynkach, które dopiero są w budowie. Podsumowując, i stają się coraz ważniejszymi graczami na biurowym rynku nieruchomości, a