Zagraa gowna role w "Nad Niemnem" a potem zniknea. "Wiedziaam ze bede oceniana ze wszystkich stron"

"Zniknęła z ekranu", "co się z nią stało?", "po jednej roli zrezygnowała" — takie zwroty najczęściej pojawiają się w tekstach poświęconych Iwonie Katarzynie Pawlak. Co naprawdę wydarzyło się z aktorką, która wcieliła się w jedną z najpopularniejszych postaci polskiej literatury? "Nad Niemnem" było dla Pawlak nie lada wyzwaniem. Rola była nie tylko jej debiutem, ale i egzaminem dyplomowym łódzkiej Filmówki. Reżyser Zbigniew Kuźmiński chciał, by w jego filmie zagrali nowi, "nieopatrzeni" aktorzy. Tym samym fakt, że była nieznaną, początkującą artystką, stał się dla Pawlak atutem. "Po trzecim roku dostałam zaproszenie na casting do Zbigniewa Kuźmińskiego, więc prosto z zajęć pojechałam do wytwórni, gdzie wręczono mi kartkę z monologiem Justyny. Przeczytałam, po czym jeszcze raz zrobiłam to przed kamerą" — opowiadała aktorka Onetowi . "Po tygodniu dostałam odpowiedź, że jestem wzięta pod uwagę, a później bardzo szybko okazało się, że będę grać Justynę" — wspominała. Początkowo wahała się, czy przyjąć propozycję. Obawiała się, jak na jej występ będzie patrzyło grono profesorskie, które nieprzychylnie patrzyło na aktywnych zawodowo studentów. Udało się jednak — do obsady "Nad Niemnem" dołączył Michał Pawlicki, nauczyciel Pawlak. Opiekun roku Jan Machulski dzięki temu wyraził zgodę na występ studentki. Swój kamyczek dorzucił także Jacek Pawlak, mąż aktorki. Rozmawiałam z mężem, Jackiem Pawlakiem, który też wtedy już był aktorem, i on mi wprost powiedział: słuchaj, to jest lektura, za 10-20 lat to zawsze będzie »Nad Niemnem« i jeśli to dobrze zagrasz, to nie ma się czego obawiać. Bierz — wyjawiła Pawlak. "Czułam, że ciąży na mnie duża odpowiedzialność, żeby sprostać tej roli. Wiedziałam, że będę oceniana ze wszystkich stron, nie tylko przez branżę filmową, ale przede wszystkim przez widzów, a oni potrafią być bardzo szczerzy" — zdradziła po latach. Obawy okazały się bezzasadne. "Nad Niemnem" zrobiło furorę, a Pawlak stała się gwiazdą. Popularność "Nad Niemnem" wykroczyła poza Polskę. "Promowanie »Nad Niemnem« w Australii, gdzie pojechaliśmy wspólnie ze Zbyszkiem Kuźmińskim, to była »podróż życia« dla mnie, młodej wtedy aktorki. Zobaczyłam, co oznacza ten film dla naszej Polonii, jakie ogromne wzruszenia wzbudza i tęsknotę za krajem. Inaczej od tego czasu patrzyłam na naszą pracę i zrozumiałam, jak bardzo był ten film potrzebny" — mówiła Pawlak w rozmowie z Polarity. Podróże zainspirowały młodą aktorkę do wypróbowania swoich sił poza Polską. Wyprowadziła się do Nowej Zelandii. Zadawano jej pytania — dlaczego chce porzucić świetnie rozwijającą się karierę w Polsce? Przecież rola Justyny otworzyła przed nią tyle nowych drzwi... Pawlak zauważyła, że po "Nad Niemnem" trafiła do szufladki. Chciała z niej uciec. Wyjazd do Nowej Zelandii miał w tym pomóc. Miałam w Nowej Zelandii duże poczucie bezpieczeństwa i komfortu. Wtedy zasmakowałam takiego życia, jakie prowadzi się teraz w naszym show-biznesie. Bywałam nawet bardziej rozpoznawalna tam niż w Polsce — opowiadała Onetowi . Mimo zadowolenia z życia w Nowej Zelandii Pawlak zdecydowała się na powrót do Polski. Jak przyznawała: "Bardzo tęskniłam za językiem polskim, literaturą i przyrodą, czego się w ogóle nie spodziewałam, wróciłam. Choć byłam pewna, że na emigracji zostanę długo". Po tym, jak wróciła do Polski, otrzymała wiele ról teatralnych. W 1991 r. występowała w poznańskim Teatrze Nowym, a później, w latach 1992-1996, w Teatrze Polskim w Poznaniu — warto dodać, że w 1996 r. otrzymała nagrodę krytyków poznańskich "Róża" dla najlepszej aktorki poznańskiej. Od 2007 r. współpracuje z Teatrem Narodowym w Warszawie. A co z filmami? Grała raczej mniejsze role. Pojawiły się komentarze twierdzące, że kreacja Justyny Orzelskiej stała się dla Pawlak więzieniem, choć ona sama się z tym nie zgadza. Wszystko potoczyło się swoim biegiem. Obecnie, nie gram tyle, co kiedyś, ale nie mam w sobie jakiegoś niespełnienia. Wszystkiego doświadczyłam: i sukcesu i małej pauzy w aktorstwie, ale zawsze wierzyłam w siebie i w to, że spotkam kolejną interesującą propozycję zawodową, która mnie rozwinie jako aktorkę i artystkę — podsumowała. Przyjmowała naprawdę różnorodne role. Wystąpiła m.in. w filmie telewizyjnym "Leśmian" Leszka Barona, drugiej i trzeciej części "Psów" Władysława Pasikowskiego, a także filmie "Jack Strong" tego samego reżysera. Można ją było oglądać w licznych serialach: "Na dobre i na złe", "39 i pół", "Prawo Agaty" czy "Korona królów. Jagiellonowie". W 2019 r. na fanów "Nad Niemnem" czekała niespodzianka. W filmie "Łuna" Pawlak pojawiła się obok Adama Marjańskiego, czyli ekranowego Jana Bohatyrowicza, ukochanego Justyny. W 2021 r. do widzów trafił dokument "Niemy Niemen" Jarosława Banaszka, w którym twórcy serialu "Nad Niemnem" odwiedzają miejsca powstawania serialu oraz tereny na Białorusi, gdzie toczy się historia książki Elizy Orzeszkowej. W tej produkcji również można było zobaczyć aktorską parę. Obecnie Iwona Katarzyna Pawlak jest aktywna w mediach społecznościowych. Swoich obserwujących informuje tak o nowych projektach, w których bierze udział, jak i o emisji archiwalnych produkcji, w których można ją oglądać.