Europejski skansen. Ostatnie duze firmy powstay po wieku temu

Na to, że Europejczycy stracili zdolność do budowania dużych przedsiębiorstw, zdolnych do podbicia globalnego rynku, zwrócił uwagę były prezes Europejskiego Banku Centralnego Mario Draghi w głośnym raporcie na temat konkurencyjności Europy. " W Unii Europejskiej nie ma ani jednej spółki z kapitalizacją przewyższającą 100 mld euro, która powstała od zera w ostatnich 50 latach . Tymczasem wszystkich sześć amerykańskich firm z kapitalizacją powyżej 1 bln euro powstało w tym okresie" – napisali autorzy raportu firmowanego przez Draghiego. Ekonomiści z Deutsche Banku, wychodząc z założenia, że obraz wart jest tysiąca słów, postanowili zilustrować tezę byłego prezesa EBC i byłego premiera Włoch. Wzięli pod uwagę po 25 największych publicznych (czyli notowanych na giełdzie) spółek z Unii Europejskiej i z USA. Na wykresie pokazali datę ich utworzenia oraz rynkową wartość (kapitalizację). Europejskim firmom brakuje skali Jak się okazuje, najmłodszą z dużych europejskich firm jest niemiecki SAP, producent oprogramowania wspierającego zarządzanie przedsiębiorstwami. Spółka powstała w 1972 r., czyli 52 lata temu . W 1984 r., czyli mniej niż pół wieku temu, utworzona została firma ASML, trzecia na liście największych unijnych przedsiębiorstw. Tyle że zrodziła się w wyniki fuzji dwóch firm o znacznie dłuższej historii: ASM i Philips. Dla porównania, spośród 25 największych amerykańskich firm po 1974 r. powstało 12. Wśród nich jest sześć spółek o kapitalizacji przewyższającej 1 bln euro. To Apple, Microsoft, Nvidia , Amazon, Alphabet i Meta. "A więc europejskim firmom rzeczywiście brakuje skali i innowacyjności, a za tym idzie słaby wzrost produktywności" - konkluduje Jim Reid, ekonomista z Deutsche Banku. Dlaczego brak młodych, dużych firm jest problemem? Zespół Draghiego wyjaśnia, że przedsiębiorstwa o długiej historii zwykle działają w branżach, w których postęp technologiczny jest powolny. To z kolei sprawia, że mniej wydają na badania i rozwój niż młodsze przedsiębiorstwa, działające w nowych branżach. A nawet jeśli wydają dużo, to osiągają gorsze wyniki. Przykładowo, w 2003 r. zarówno w Europie, jak i w USA, największe nakłady na ten cel ponosiły firmy motoryzacyjne. W Europie zresztą nie zmieniło się to do dziś. Tymczasem w USA w 2012 r. na innowacje najwięcej wydawały produkujące oprogramowanie i osprzęt komputerowy, a w 2022 r. firmy z szeroko pojętego sektora cyfrowego (Alphabet, Meta, Microsoft). Rozdrobnione rynki i niedobór kapitału Nakłady na B+R są zaś wyraźnie skorelowane z tempem wzrostu produktywności pracy. Według autorów raportu Draghiego, kraje UE przeznaczają na ten cel średnio około 2,3 proc. PKB, podczas gdy USA 3,5 proc. PKB. To główna przyczyna tego, że o ile w 1995 r. produktywność pracy była o 5 proc. niższa niż w USA, o tyle dziś jest o 20 proc. niższa (pokazuje to poniższy wykres). Ekonomiści z zespołu Draghiego zidentyfikowali kilka przyczyn tego, że Europa nie może się doczekać dużych firm w nowoczesnych sektorach. Najważniejszą jest to, że nowe, innowacyjne przedsiębiorstwa nie są w stanie zwiększać skali działalności. To głównie skutek utrzymującego się wciąż rozdrobnienia europejskich rynków: zarówno towarów i usług, jak i kapitału . W Europie pojawia się więc sporo start-upów, ale ich rozwój jest często blokowany przez niejednolite regulacje w krajach UE oraz kłopoty z dostępem do finansowania. Na pewnym etapie wiele z nich przenosi się do USA, gdzie znacznie łatwiej o inwestorów. Efekt jest taki, że w 2023 r. tylko 8 proc. "jednorożców", czyli nowych przedsiębiorstw o wartości ponad 1 mld dol., pochodziło z UE . Dla porównania USA wyhodowały 66 proc. "jednorożców", a Chiny 26 proc. Grzegorz Siemionczyk, główny analityk money.pl